پارامترهای رشد جمعیت بید گوجه فرنگی Tuta absoluta (Lep.: Gelechiidae) در شرایط مزرعه در منطقه خسروشاه استان آذربایجان شرقی

پروانه مینوز یا بید گوجه فرنگی Tuta absoluta (Meyrick) یکی از مهم ترین آفات گوجه فرنگی می باشد که پس از ورود به ایران به سرعت در مناطق مختلف کشور انتشار یافته است. در این تحقیق زیست شناسی این آفت در مزرعه گوجه فرنگی در منطقه خسروشاه استان آذربایجان شرقی در سال 1393 بررسی و پارامترهای رشد جمعیت آن محاسبه شد. برای این منظور قفس های برگ روی برگچه های گوجه فرنگی رقم Super Strain B نصب شد و تعداد 55 عدد تخم هم سن بید گوجه فرنگی به تفکیک روی برگچه ها قرار داده شدند. با بازدیدهای روزانه، طول دوره ی تفریخ تخم، تلفات و طول دوره ی رشدی لارو و شفیره ثبت شد. همچنین پس از ظهور حشرات کامل، هر روز تعداد تخم های گذاشته شده توسط حشرات کامل ماده ثبت شد. نتایج نشان داد که 74/54 درصد از تخم ها تبدیل به حشره کامل شدند و نسبت جنسی 60/97 درصد بود. بیشترین تلفات (25/46 درصد) در مرحله ی زیستی تخم اتفاق افتاد. میانگین طول مدت زمان تفریخ تخم، طول دوره ی رشدی لارو و شفیره به ترتیب 0/08 ± 4/37، 0/07 ± 10/78 و 0/06 ± 7 روز بوده و بید گوجه فرنگی یک نسل خود (از مرحله تخم تا تولید اولین تخم) را روی گیاه گوجه فرنگی در منطقه خسروشاه در مدت زمان 0/06 ± 23/08 روز تکمیل کرد. تجزیه و تحلیل داده ها به روش جدول زندگی دو جنسی سنی- مرحله ی زیستی، انجام شد و مقدار نرخ ذاتی افزایش جمعیت 0/005 ± 0/141 بر روز، نرخ متناهی افزایش جمعیت 0/006 ± 1/15 بر روز و نرخ خالص تولید مثل 6/36 ± 43/72 عدد در هر نسل به دست آمد.