ویروس های ایجادکننده پیچیدگی بوته چغندرقند در ایران: تنوع و پراکنش در گیاهان و مناطق جغرافیایی

ویروس پیچیدگی شدید بوته چغندرقند ((Beet severe curly top virus، BSCTV، که اخیرا به عنوان سویه شدید ویروس پیچیدگی بوته چغندرقند معرفی شده است و ویروس ایرانی پیچیدگی بوته چغندرقند (Beet curly top Iran virus، BCTIV) دو عامل اصلی ایجادکننده بیماری پیچیدگی بوته در چغندرقند و چندین میزبان دولپه ای دیگر در ایران محسوب می شوند. تنوع ژنتیکی و پراکنش این ویروس ها در ارتباط با میزبان، منطقه جغرافیایی و سن گیاه میزبان اصلی (چغندرقند) مورد بررسی قرار گرفت. بدین منظور واکنش زنجیره ای پلیمراز (PCR) با استفاده از آغازگرهای اختصاصی برای تکثیر بخشی از ژنوم BSCTV و BCTIV در آموده های دی ان ای استخراج شده از 734 نمونه گیاهی جمع آوری شده از میزبان های مختلف در پنج استان ایران انجام گرفت. قطعات تکثیر یافته به اندازه حدود 500 و 700 جفت باز به ترتیب از 18 و 10 گیاه آلوده به BSCTV و BCTIV تعیین توالی شده و واکاوی فیلوژنتیکی در مورد این قطعات صورت گرفت. اثر منطقه جغرافیایی بر تنوع ژنتیکی تنها در مورد جدایه های BCTIV مشاهده شد. نوع گیاه میزبان با تنوع ژنتیکی هیچ کدام از دو ویروس ارتباطی نشان نداد. در این مطالعه بیشترین میزان وقوع هر دو ویروس در استان فارس حادث شد. تجزیه واریانس ناپارامتری داده های حاصل از 734 نمونه نشان داد که شیوع هر ویروس در مزارع مختلف متفاوت است و به نوع گیاه میزبان، تاریخ کشت و منطقه جغرافیایی بستگی دارد. در حالیکه شیوع BCTIVدر چغندر قند بیشتر از BSCTV بود، BSCTV از شیوع بیشتری در سایر میزبان ها نظیر گوجه فرنگی، فلفل و لوبیا برخوردار بود.