ترسیم نقشه ی تلفیقی آلودگی به نیترات و فسفر در آب زیرزمینی دشت شهرکرد و بررسی تغییرات آن طی یک دوره چهار ساله

تشدید آلودگی آبخوان شهرکرد از مقایسه ی شاخص های ساده ی آماری حاصل از نتایج نمونه برداری دوره ای و روش های جاافتاده قابل درک و محرز است اما مدیریت تلفیقی آبخوان نیازمند روش های نوین تری است. هدف اصلی این پژوهش بررسی تغییرات توام آلودگی آب زیرزمینی دشت شهرکرد به نیترات و فسفر طی یک دوره چهارساله به روشی نوین بود. برای این منظور، نقشه های نیترات و فسفر بر اساس حدود مجاز سازمان بهداشت جهانی نرمال شده و سپس به نقشه های رتبه تبدیل شدند. با استخراج وزن هر مولفه از نقشه رتبه ی آن نقشه ی شاخص تلفیقی نیترات و فسفر برای سال های 1385 و 1389 تهیه شد. نقشه ی تغییرات شاخص تلفیقی برای دوره ی چهار ساله از تفاضل دو نقشه به دست آمد. هم بستگی قوی نقشه ی تلفیقی با نقشه های نیترات (94/0=r) و فسفر (87/0=r) حاکی از انعکاس درست توزیع نیترات و فسفر در آن بود. نقشه ی تفاضل شاخص تلفیقی افزایش آلودگی آب را حداقل2 درصد، حداکثر4 درصد و به طور میانگین 8/2 درصد برآورد کرد. در طی این دوره، حدودا در 3/5 درصد سطح آبخوان کیفیت آب نسبتا خوب تر به کیفیت نسبتا پائین تر افت کرده است. نیترات در مقایسه با فسفر سهم بیشتری در آلودگی آبخوان شهرکرد دارد اما در طی این دوره سهم فسفر افزایش یافته است. به کارگیری روش به کار رفته در پژوهش حاضر، یعنی محاسبه ی شاخص تلفیقی در محیط جی آی اس، و به دنبال آن تفاضل نقشه ها قادر است تغییرات آلودگی آبخوان را به صورت کمی تر و احتمالا واقعی تر آشکار سازد. با این روش سهم نسبی و روند تغییرات سهم هر آلاینده نیز قابل برآورد است. تهیه نقشه ی تلفیقی و محاسبه ی شاخص آلودگی آب های زیرزمینی به نیترات و فسفر برای ارزیابی احتمال رشد جلبکی و پیامدهای آن (گرفتگی لوله های آب کم فشار، تغییر بو و طعم آب و هزینه های تصفیه) مفید به نظر می رسد.