پژوهشی در تفسیر تطبیقی شناخت خدا با خدا

شناخت خدا با خود خدا مورد تاکید منابع نقلی بوده و تفاسیر متعددی برای آن ارائه شده که مهم ترین آن ها از این قرارند: تفسیر اول: شناخت خدا با صنع و ایجاد الهی؛ تفسیر دوم: شناخت خدا با قدرت الهی؛ تفسیر سوم: شناخت خدا با استفاده از راه های الهی؛ تفسیر چهارم: شناخت خدا از طریق بیانات الهی؛ تفسیر پنجم: شناخت خدا از طریق مخلوقات؛ تفسیر ششم: شناخت خدا از طریق حیثیت وجودی مخلوقات؛ تفسیر هفتم: شناخت خدا از طریق سلب صفات مخلوقات؛ تفسیر هشتم: تقدم شناخت خدا بر شناخت مخلوقات؛ تفسیر نهم: شناخت خدا با وساطت خدا؛ تفسیر دهم: شناخت شهودی و حضوری خداوند. مطابق تفسیر برگزیده، این احادیث بر دو دسته اند: الف. احادیث با قالب امر؛ ب. احادیثی با غیر قالب امر؛ در مورد دسته اول، تفسیر اول، دوم و سوم قابل پذیرش نیستند، زیرا مطابق این تفاسیر، شناخت خدا با خدا تنها راه شناخت الهی است و امر نمودن به آن، لغو و منافی با حکمت آمر می باشد. اما می توان بقیه تفاسیر را به عنوان مراتب معنایی و لایه های متعدد فهم پذیرفت. در مورد احادیث دسته دوم، می توان بسیاری از این تفاسیر را پذیرفت و به عنوان مراتب معنایی و لایه های متعدد فهم این مضمون مطرح نمود.