تحلیل آسیب پذیری سیستم منابع آب نسبت به کم آبی با استفاده از چارچوب حسابداری آب (مطالعه موردی: محدوده مطالعاتی رفسنجان)

درک مفهوم آسیب پذیری برای تدوین سیاست های مدیریت یکپارچه منابع آب مهم می باشد. به همین منظور شناخت وضعیت اقتصادی-اجتماعی سیستم تحت مطالعه در کنار وضعیت هیدرولوژیکی آن اهمیت خواهد داشت. در این مقاله به منظور فراهم نمودن بنایی برای مدیریت جامع و یکپارچه برای منابع آب که علاوه بر بعد هیدرولوژی، تاثیر سایر عوامل موثر از جمله اجتماعی و اقتصادی را نیز در نظر بگیرد، از چارچوب حسابداری آب استفاده شده است. این چارچوب با یکپارچه سازی اطلاعات بخش های اقتصادی، هیدرولوژی و سایر منابع طبیعی و نیز جنبه های اجتماعی، امکان بکارگیری سیاست های هدفمند را با شیوه ای آگاهانه و یکپارچه فراهم می نماید. تحقیق حاضر به تحلیل آسیب پذیری سیستم منابع آب محدوده مطالعاتی رفسنجان می پردازد. در این راستا پس از بررسی و تحلیل مفهومی آسیب پذیری و بررسی مطالعات متعدد، چارچوب تحلیلی مناسبی برای ارزیابی آسیب پذیری در نظر گرفته شده است. سپس به منظور استخراج نشانگرهای مرتبط با آسیب پذیری و سازماندهی اطلاعات موجود به تدوین حساب های آب مربوط به محدوده مورد مطالعه برای دو سال 1380 و 1385 پرداخته شده است. تحلیل روند نشانگرها، دیدگاه هایی را از وضعیت آسیب پذیری منابع آب فراهم می کند که می توانند با درک وضعیت فعلی و آنچه که ممکن است در گذشته به اشتباه صورت گرفته باشد، برای تصمیم گیران در جهت دست یابی به راه حلهایی برای کاهش آسیب پذیری منابع آب در محدوده مطالعاتی رفسنجان راهگشا باشد. در این تحقیق به منظور بررسی تاثیر گزینه های سیاستی مختلف در شرایط موجود و ایجاد محیطی برای تصمیم سازی، با استفاده از روش پویایی سیستم در محیط نرم افزار Vensim PLE، مدل سیستم اقتصادی-منابع آب برای محدوده مطالعاتی رفسنجان ساخته شد. نتایج حاصل در بررسی وضع موجود حکایت از وضعیت و حالت نامناسب سیستم منابع آب محدوده مطالعاتی رفسنجان دارد. در بررسی تاثیر گزینه های مختلف سیاستی مشخص شد که گزینه ی تغییر الگوی اقتصادی محدوده رفسنجان از کشاورزی به صنعت و معدن، و تغییر ترکیب اشتغال منطقه از کشاورزی به سهم بیشتر صنعت و معدن می تواند منجر به کاهش آسیب پذیری محدوده ی مطالعاتی در ابعاد منابع آب، اقتصادی و اجتماعی گردد.