نقش حساسیت به فرسایش سازندهای زمین شناسی در فرسایش و تولید رسوب (مطالعه موردی: زیرحوزه های رودخانه دویرج استان ایلام)

در بررسی های مربوط به فرسایش و حفاظت خاک ویژگی های زمین شناسی و لیتولوژیکی حوزه با توجه به تاثیرات آن ها در فرسایش و تولید رسوب از اهمیت خاصی برخوردار است. فرسایش و تولید رسوب به عواملی زیادی مرتبط است که مهم ترین آنها فرسایش پذیری سازندهای زمین شناسی به فرسایش می باشد. در این مطالعه به مقایسه فرسایش پذیری سازندهای دو زیرحوزه رودخانه دویرج استان ایلام و نقش آنها در فرسایش و تولید رسوب پرداخته شده است. در خروجی این زیرحوزه ها میزان رواناب و بار معلق اندازه گیری و سپس با استفاده از معادله نسبت تحویل رسوب، مقدار فرسایش هر زیرحوزه محاسبه گردید. در ادامه برای بررسی میزان فرسایش پذیری سازندهای زمین شناسی از روش فیض نیا استفاده شده است. نتایج نشان می دهد که حساسیت واحدهای زمین شناسی به فرسایش نقش به سزایی در تولید رسوب دارد به طوری که در این تحقیق میزان حجم رسوب حوزه 1 بیش از 5/2 برابر حوزه 2 می باشد. علت تفاوت این است که در زیرحوزه شماره یک، 4/92 درصد از سازندهای زمین شناسی در طبقه حساس به فرسایش و 45/7 درصد آن در طبقه متوسط به فرسایش قرار دارند، اما در زیرحوزه شماره دو، 01/65 درصد حوزه از سازندهای حساس به فرسایش و 99/34 درصد آن در طبقه متوسط به فرسایش می باشند. در مرحله بعد با استفاده از رابطه تجربی در زیرحوزه یک، سازند گچساران با مساحت 6304 هکتار و فراوانی 09/82 درصد و در زیرحوزه دو، این سازند با مساحت 86/2166 هکتار و فراوانی 07/49 درصد بیش ترین وسعت را دارد. بالا بودن فرسایش و تولید رسوب زیرحوزه 1 نسبت به زیرحوزه 2 به دلیل وجود سازندهای حساس به فرسایش به ویژه سازند گچساران بوده که بیش ترین وسعت حوزه را به خود اختصاص داده است.