تعیین مناطق مستعد استحصال و ذخیره سازی آب باران با استفاده از تحلیل سلسله مراتبی در محیط GIS (مطالعه موردی: حوزه آبخیز رود سراب شهرستان خوشاب استان خراسان رضوی)

کمبود آب در مناطق خشک و نیمه خشک دنیا موجب شکننده شدن شرایط زیستی شده است. بنابراین شناسایی محل های مناسب جهت احداث سیستم های جمع آوری آب باران یک گام مهم در راستای به حداکثر رساندن آب قابل دسترس برای کشاورزی و دیگر مصارف محسوب می شود. با این حال انتخاب محل مناسب برای اجرای تکنولوژی های مختلف سیستم های جمع آوری آب باران در مقیاس بزرگ به دلیل نیاز به داده های زیست محیطی و زیر ساختی، یک چالش بزرگ تلقی می شود. در این تحقیق عوامل تاثیر گذار بر نفوذ و ذخیره آب باران در پروفیل خاک در حوزه آبخیز رودسرآب شهرستان خوشاب مشخص شده و وارد فرآیند تحلیل سلسله مراتبی (AHP) گردید که در این راستا وزن معیارهای شش گانه کاربری اراضی، شیب، نفوذپذیری، بافت خاک، عمق خاک و بارندگی با استفاده از ابزار ext-AHP نرم افزار Arc GIS9.3 به ترتیب برای تولید رواناب 4281/0، 193/0، 0724/0، 0725/0، 0414/0 و 1924/0و به منظور ذخیره رواناب معیار های پنج گانه کاربری اراضی، شیب، نفوذپذیری، بافت خاک، عمق خاک به ترتیب 102/0، 0458/0، 102/0، 504/0 و 0245/0 بدست آمد. بنابراین نتیجه می شود که اثر کاربری برای هدف تولید رواناب و اثر بافت خاک به منظور ذخیره رواناب در منطقه از بقیه عوامل بیشتر است. پس از تعیین وزن هر یک از معیارهای مزبور نقشه پتانسیل تولید رواناب و ذخیره نزولات جوی جهت جمع آوری آب در محیط GIS به روش ترکیب خطی وزنی تهیه شد. در نهایت نقشه مناطق مناسب تولید و ذخیره آب باران بدست آمد. سپس با استفاده از روش شکست های طبیعی هیستوگرام در محیط GIS به پنج طبقه خیلی خوب، خوب، متوسط، ضعیف و خیلی ضعیف تقسیم شد، که از کل مساحت حوزه آبخیز مورد نظر (8200 هکتار) در مجموع 58٪ از سطح حوزه دارای پتانسیل خوب و خیلی خوب برای ذخیره رواناب و 19٪ از سطح حوزه دارای پتانسیل خوب و خیلی خوب برای تولید روناب هستند که در واقع نشان دهنده ظرفیت بسیار بالای این حوزه جهت ذخیره و استحصال رواناب است که بالاتر از ظرفیت آن برای تولید رواناب می باشد.