برآورد پارامترهای ژنتیکی برخی صفات مورفولوژیکی گندم دوروم (Triticum turgidum L) دیم با استفاده از روش دایآلل هیمن

به منظور بررسی اجزای ژنتیکی و نحوه توارث تعدادی از صفات مورفولوژیک، 6 ژنوتیپ گندم دوروم دیم (چهل دانه، گردیش، زردک، سوریه 1، واها و Knd1149//68/ward) و بذور حاصل از تلاقی دای آلل کامل آن ها در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با 2 تکرار در سال زراعی 85-1384 در مزرعه تحقیقاتی ایستگاه کشاورزی دیم مراغه کشت گردیدند. نتایج تجزیه دای آلل نشان داد که برای صفات عملکرد دانه، تعداد دانه در سنبله، طول سنبله و تعداد پنجه بارور سهم واریانس افزایشی نسبت به واریانس غالبیت بیشتر بود. مقدار مثبت پارامتر F نشان داد که در والدین مورد استفاده فراوانی آلل های غالب نسبت به آلل های مغلوب بیشتر بود. مقدار درجه غالبیت نیز نشان دهنده غالبیت ناقص ژن ها در کنترل صفات عملکرد دانه، تعداد دانه در سنبله، طول سنبله، تعداد پنجه بارور و وزن صد دانه و فوق غالبیت در کنترل طول پدانکل بود. تجزیه گرافیکی نشان داد که افزایش صفات عملکرد دانه، طول پدانکل، وزن صد دانه، تعداد دانه در غلاف و طول سنبله توسط ترکیبی از آلل های غالب و مغلوب کنترل می گردد. بالا بودن سهم اثر افزایشی برای عملکرد دانه نشان دهنده امکان گزینش برای بهبود صفت مذکور در ژنوتیپ های مورد مطالعه است. از آنجا که در بین والدین مورد مطالعه بیشترین مقدار عملکرد دانه مربوط به رقم گردیش (33/10 گرم در بوته) بود، این رقم می تواند در برنامه های اصلاحی به عنوان والد تلاقی جهت نیل به لاین هایی با عملکرد و اجزای عملکرد بالا مورد استفاده قرار گیرد. همچنین بهره گیری از تلاقی Knd1149//68/ward × واها با بیشترین میزان عملکرد در بین ژنوتیپ های مورد مطالعه، در برنامه های تولید هیبرید توصیه می شود.