مروری بر عقب ماندگی ذهنی و بررسی اتیولوژیک آن در کودکان 15 - 4 ساله مراجعه کننده به مرکز آموزشی درمانی کودکان مفید در سال 76- 1375

عقب ماندگی ذهنی یکی از مشکلات مهم کودکان در جوامع مختلف می باشد. مراقبت از این گروه کودکان، علاوه بر مشکلات مالی، افراد خانواده را از نظر عاطفی و روانی نیز در تنگنا قرار می دهد. بدون شک مهم ترین راه حل این دشواری ها، پیشگیری از وقوع عقب ماندگی عقلی می باشد که در موارد فراوانی میسر خواهد بود. در همین راستا 150 کودک دارای ضریب هوشی (IQ) کمتر از 70 که در گروه سنی 15 – 4 سال قرار داشتند طی مدت 9 ماه ( مهرماه 1357 لغایت خرداد 1376) مورد بررسی و پژوهش قرار گرفتند. بر مبنای اقدامات تشخیصی، نتایج حاصله به این قرار بود: در 20% موارد (30 نفر)، علت کندذهنی به مسایل قبل از تولد منسوب گردید که اهم آن عبارت بودند از: بیماری های ژنتیکی، ناهنجاری های کروموزومی، اختلالات متابولیک و بالاخره عفونت های داخل رحمی و بیماری های مادر. عقب ماندگی عقلی در 24 درصد (36 نفر) بیماران از مسایل هنگام تولد، نظیر خفگی، نارسی (Prematurity)، زایمان های دوقلو و ضربات وارد به سر در زمان تولد منشاء گرفته بود. عفونت ها، تروما، خونریزی های درون جمجمه، کم کاری تیرویید از مسایل دیگری هستند که عقب ماندگی عقلی را در 3/27% (41 نفر) از بیماران در دوران بعد از تولد موجب گردید. در 7/28% از بیماران (43 نفر) عامل مشخصی به عنوان اتیولوژی کندذهنی احراز نگردید.اکثریت کودکان مورد بررسی در گروه سنی 6 – 4 سال قرار داشتند و 6/72% از بیماران مورد مطالعه تاخیر در تکامل حرکتی داشته و 65% به صرع مبتلا بودند. اختلالات رفتاری، نقایص بینایی، شنوایی و فلج مغزی مشکلات همراه دیگر در تعداد کمتری از بیماران بود. 7/42% کودکان این تحقیق محصول ازدواج فامیلی بودند. با عنایت به یافته های ناشی از این مطالعه به نظر می رسد که اقدامات زیر می تواند وقوع عقب ماندگی ذهنی را در حد قابل ملاحظه ای تقلیل دهد: پیشگیری از زایمان های نارس، هنگامی که مقدور است. درمان و کنترل بیماری های عفونی، مراقبت بیشتر جهت جلوگیری از حوادث وتروماها، انجام تست های غربالگری در دوران نوزادی برای تشخیص زودرس بیماری های متابولیک(PKU و کم کاری تیروئید و...) و بالاخره اجتناب از ازدواج های فامیلی در صورتی که در فامیل و خانواده ها قبلا موردی از عقب ماندگی اتفاق افتاده باشد.