فرصت ها و تهدیدها در بهره برداری از محصولات غیرچوبی در جنگل های شهرستان بانه

در جنگل های زاگرس جنبه های محیط زیستی، حفاظتی، جلوگیری از فرسایش و پتانسیل تولید محصولات غیرچوبی دارای ارزش بیشتری نسبت به تولید چوب هستند. هدف از این پژوهش سیاست گذاری و برنامه ریزی بهره برداری از محصولات غیرچوبی گزو، مازوج و بذر برودار بود. برای انجام این پژوهش سامان های عرفی گندمان، میرحسام و کوخ مامو از روستاهای توابع بخش آرمرده شهرستان بانه استان کردستان انتخاب شدند. به کمک نظرسنجی از دست اندرکاران بوم سازگان به شیوه نمونه گیری هدفمند، تحلیل چهارگانه سوآت انجام شد. جامعه آماری شامل 12 نفر از جوامع محلی و 18 نفر از کارشناسان خبره و صاحب نظر بودند. براساس نتایج تحلیل سوآت و ماتریس ارزیابی موقعیت و اقدام راهبردی برای محصولات غیرچوبی مورد پژوهش، راهبرد مدیریتی (تهاجمی، رقابتی، تدافعی یا محافظه کارانه) مشخص شد. نتایج نشان داد که برای بهره برداری گزو مهمترین قوت، ضعف، فرصت و تهدید به ترتیب عبارت بودند از: پذیرش اجتماعی جوامع محلی، فرسایش خاک، کاهش مهاجرت روستا به شهر و آلودگی ناشی از ریزگردها. در رابطه با بهره برداری گال مازوج این موارد به ترتیب شامل اشتغال و درآمد بیشتر اعضای خانوار، جمع آوری توسط افراد غیربومی و آسیب به جنگل، کاهش مهاجرت از روستا به شهر، وجود دلالان و عدم وجود شرکت های تعاونی بهره برداری محصولات غیرچوبی بودند. همچنین مهم ترین قوت، ضعف، فرصت و تهدید برای جمع آوری بذر برودار به ترتیب عبارت بودند از: تامین خوراک دام روستاییان، احتمال از بین رفتن زادآوری دانه زاد جنگل، ایجاد معیشت جایگزین و به خطر افتادن استمرار و پایداری جنگل. درنهایت، با تحلیل نظرات کارشناسان، راهبرد مدیریتی تهاجمی برای بهره برداری از محصول غیرچوبی گزو و مازو و راهبرد مدیریتی رقابتی برای بهره برداری از بذر درختان برودار ارایه شد.