تحلیل اثر رقابت درون گونه ای بر ویژگی های زیست سنجی جست گروه های بلوط ایرانی با استفاده از تابع های همبستگی جفتی و نشان دار در جنگلهای زاگرس

رقابت درون گونه ای بین درختان یک برهمکنش کلیدی در شکل گیری توده های جنگلی است و تحلیل فرایندهای نهفته بوم شناختی در جنگل ممکن می سازد. این برهمکنش بر رویش و توزیع مکانی درختان تاثیر گذاشته و منجر به یک ساختار افقی و عمودی خاص در توده می شود. به همین دلیل، رقابت به عنوان یکی از نخستین فرایندهایی شناخته می شود که تراکم جمعیت، ساختار جامعه و تنوع آن را تحت تاثیر قرار می دهد. به منظور درک برهمکنش رقابتی درختان در جنگل، روش های متعددی توسعه یافته اند که مقیاس مکانی رقابت را بین تک درختان ارزیابی کرده و تاثیر رقابت را بر ویژگی های زیست سنجی آنها نشان می دهند. بنابراین با توجه به نقش مهم رقابت بر رویش درختان و ساختار مکانی آنها، این پژوهش با هدف بررسی اثر رقابت درون گونه ای بین جست گروه های بلوط ایرانی بر ویژگی های زیست سنجی آنها در جنگل های خشک و نیمه خشک زاگرس با استفاده از تحلیل مکانی انجام شد.
یک قطعه نمونه با ابعاد 300 متر × 300 متر که به طور خالص پوشیده از بلوط ایرانی بود در نزدیکی شهر یاسوج در استان کهگیلویه و بویراحمد انتخاب شد. نقشه نقطه ای همه 1113 جست گروه با استفاده از روش آزیموت و فاصله تهیه گردید. ابتدا از آزمون کولموگروف اسمیرنوف برای بررسی اختلاف توزیع جست گروه ها با توزیع پوآسون همگن استفاده شد. سپس تحلیل مکانی جست گروه های بلوط ایرانی با استفاده از تابع همبستگی جفتی، g(r)؛ تابع O-ring، O(r) و تابع همبستگی نشان دار، kmm(r) انجام شد. در تابع همبستگی نشان دار، ویژگی های زیست سنجی ارتفاع کل، ارتفاع تاج، قطر یقه، قطر متوسط و مساحت تاج به عنوان نشان بکار رفتند. همچنین از آزمون مونت کارلو برای بررسی معنی داری نتایج به دست آمده استفاده شد.
مقایسه با فرایند پوآسون همگن نشان داد که الگوی مشاهده شده بلوط های ایرانی به طور معنی داری (در سطح 05/0) همگن بود. نتایج تابع همبستگی جفتی و تابع O-ring نشان دادند که بین جست گروه های بلوط ایرانی در منطقه مورد مطالعه رقابت درون گونه ای وجود داشته که این رقابت تا مقیاس مکانی 5 متر معنی دار بود (در سطح 05/0). همچنین نتایج تابع همبستگی نشان دار نیز بیانگر این بود که ارتفاع کل، ارتفاع تاج و قطر یقه به رقابت درون گونه ای بسیار حساس بوده در حالیکه ویژگی های تاج (قطر متوسط و مساحت) حساسیت کمتری به رقابت نشان دادند.
به طور کلی، نتیجه گیری شد که در توده خالص مورد مطالعه بین بلوط های ایرانی برهمکنش های رقابتی وجود داشته که این رقابت بر ویژگی های زیست سنجی آنها تاثیر منفی داشته است. رقابت بین جست گروه ها بر رویش آنها تاثیر منفی گذاشته اگرچه این برهمکنش منفی تاثیر کمتری بر مشخصات تاج داشته است زیرا فاصله بین جست گروه ها در نتیجه تراکم کم آنها (7/123 جست گروه در هکتار) رقابت تاجی را کاهش داده است.