بررسی چالش های قانونی وحقوقی مالکیت فکری در تجاری سازی محصولات زیست فناوری

فقدان قوانین و مقررات منسجم و یکپارچه درخصوص حقوق مالکیت فکری و چگونگی اعطای آن به ابتکارات و اختراعات و حق امتیاز در زمینه موجودات زنده شامل گیاهان، میکروارگانیسم ها و بافت های انسانی یکی از چالش های کشورهای در حال توسعه می باشد و مشکلات و تردیدهای فراوانی را پیش روی آن ها در ارتباط با حوزه زیست فناوری قرار داده است. هدف از پژوهش حاضر بررسی چالش های قوانین و حقوق مالکیت فکری در تجاری سازی محصولات حوزه زیست فناوری در کشور می باشد. روش پژوهش ترکیبی برای انجام یافتن این مطالعه انتخاب گردید. در مرحله کیفی با جهت شناسایی چالش های قانونی و حقوقی مالکیت فکری، استفاده از بررسی ادبیات موضوع و مصاحبه با 11 خبره فعال در حوزه تجاری سازی حوزه های زیستی، چالش های اصلی شناسایی شد. در بخش کمی، پرسشنامه مربوط به چالش های حقوق مالکیت فکری در بین 21 فعال در صنعت زیست فناوری که به قوانین و حقوق مالکیت فکری آشنایی داشتند، توزیع گردید و با استفاده از تحلیل عاملی تاییدی، آزمون t تک نمونه و آزمون فریدمن به بررسی وضعیت چالش ها و رتبه بندی آن ها در حوزه زیست فناوری پرداخته شد. یافته های بدست آمده حاکی از آن است که مهم ترین چالش های قوانین و حقوق مالکیت فکری شناسایی شده در حوزه زیست فناوری عبارتند از: موانع موجود در بخش مالکیت فکری طرح ها، ناقص بودن برخی قوانین، استانداردها و سیاست های موجود یا عدم اجرای آن ها، وابستگی شدید شرکت ها به محافظت از پتنت.