بررسی مولفه های زمان روایی در رمان «جزیره سرگردانی» و «ساربان سرگردان» سیمین دانشور

زمان روایی یا به تعبیر ژرار ژنت زمان داستانی، در انتقال مفاهیم، شخصیت پردازی و توصیف نقشی غیر قابل انکار دارد. استفاده از مولفه های زمان روایی و لایه های مختلف زمان، از بارزترین ویژگی های رمان دو جلدی سیمین دانشور به شمار می رود. در این پژوهش، نویسندگان با روش استقرایی، مولفه های زمان روایی را در سه مقوله نظم، تداوم و بسامد در رمان دو جلدی «جزیره سرگردانی» و «ساربان سرگردان» سیمین دانشور مورد بحث و بررسی قرار داده اند. تحلیل این دو رمان، نشان می دهد که زمان کرنولوژیک جاری در کل اثر، حوادث و اتفاقات حدود چهار سال زندگی اشخاص رمان را دربرمی گیرد. گذشته نگری به عنوان وجه غالب داستان، ابزار اصلی سبک روایی نویسنده به شمار می رود که در این بین گذشته نگری درونی، با مرور ذهنی خاطرات شخصیت های اصلی، اغلب برای ترسیم روابط بین شخصیت ها و کنش فردی و اجتماعی شان استفاده شده است. زمان پریشی آینده نگر گرچه سهم اندکی در دو رمان مذکور دارد اما تصویرگر آشفتگی های روحی و دغدغه های شخصیت های داستان است. شتاب مثبت که اصلی ترین مولفه آن در داستان ها، گفتگو است، دانشور از آن به بهترین شکل برای نشان دادن حالات درونی شخصیت ها استفاده می کند. بسامد مفرد، دیگر عنصر روایی غالب در رمان است که منجر به شتاب مثبت شده است. بسامد مکرر و بسامد بازگو نیز برای تاکید بر عادات و ویژگی های شخصیتی در دست نویسنده است.