واگرایی و همگرایی «مسئولیت کیفری فردی» و «مسئولیت بین المللی دولت»: تاملی در اوراق پرونده جنگ شیمیایی عراق علیه ایران

استفاده نیروهای عراقی از سلاحهای شیمیایی علیه نظامیان و غیرنظامیان ایرانی در طول جنگ از یک سوی، مسوولیت کیفری افراد ذیربط به علت ارتکاب جنایت جنگی را به دنبال دارد، و از سوی دیگر مسوولیت بین المللی دولت عراق را دامن میزند. فقدان مسوولیت کیفری دولت در حقوق بین الملل، انتساب اعمال جنایی به دولتمردان و فرماندهان را مخدوش نمیسازد و انتساب مسوولیت کیفری به افراد نیز مسوولیت بین المللی دولت عراق ناشی از اعمال متخلفانه بین المللی را منتفی نمی نماید. همبودی و تقارن این دو مسوولیت در دو حوزه مسوولیت بین المللی کیفری و غیرکیفری در اساسنامه ها و رویه های دادگاه های کیفری بین المللی و طرحهای 2001 و 2011 کمیسیون حقوق بین الملل سازمان ملل متحد در مورد مسوولیت دولتها و سازمان های بین المللی مورد شناسایی قرار گرفته است.
در این مقاله ضمن تحلیل رویه و نظریه، به همگرایی و واگرایی دو جنبه مسئولیت بین المللی از خلال بازخوانی اوراق هشت سال دفاع مقدس رزمندگان ایرانی می پردازیم.