موعودگرایی در غرب، از اعتقاد تا انتقاد؛ سیری در مبانی و مفاهیم موعودپژوهی معاصر

موعودگرایی آموزه مشترک بیشتر ادیان به شمار می رود و در همه ادیان و مکاتب، در کنار فرجام شناسی، نقشی محوری و کلیدی داشته و دارد. از این رو، بررسی دکترین موعود و فرجام شناسی همواره یکی از دغدغه های متالهان و متفکران ژرف اندیش غرب بوده است. افزون بر ضرورت های دینی و اعتقادی، تغییرهای اجتماعی و سیاسی که در جهان معاصر شاهد آن هستیم، به پدیده موعودگرایی، اهمیتی ویژه داده است. از این رو، جریان ها و جنبش های فکری که از ایده موعودگرایی برای طرح منویات نظری _ تمدنی شان استفاده می کنند، گسترده و متنوع هستند. شناسایی این جریان ها و آشنایی با آن ها از مهم ترین خلاها و نیازهای فکری امروز حوزه های علمیه شیعه _ به مثابه مولدان و مروجان معارف ناب مهدوی _ به شمار می رود. این نوشتار با روش مطالعه اسنادی و کتاب خانه ای، به رصد موعودپژوهی در غرب می پردازد و سه جریان و گرایش اصلی در حوزه موعودپژوهی معاصر را معرفی می کند که عبارت ند از: موعودپژوهی تاریخی _ کلامی، موعودپژوهی سیاسی و موعودپژوهی انتقادی. توجه به جهت گیری، مسائل و افق های مفهومی این سه جریان، شرط مهم شکل گیری دانش و ادبیات موعودگرایانه شیعی، در گفتمان جهانی و گفت وگو با غرب در این زمینه، تمدن کاوانه است.