جنگهای ایران و روس و نفوذ معماری دفاعی اروپایی در ایران مطالعه موردی: قلاع کوردشت و عباس آباد ارس

جامعه سنتی ایران در آغاز قرن 19م. گرفتار اراده سلطه جویانه قدرت هایی شد که منافع آنها، منبعث از نظم نوظهور اروپایی بود. دولت‎های روسیه، فرانسه و انگلیس کنش گران اصلی این فرآیند استعماری، بیشترین مصائب را بر ایران و ایرانی به بار آوردند. در این میان، دولت روسیه تزاری با طمع ورزی به خاک ایران، آغازگر جنگی طولانی مدت شد. در روزگار دفاع نظامی ایران در برابر قشون روس، توجه به ملاحظات دفاع غیرعامل و در ذیل آن، معماری دفاعی، بخشی از برنامه نظامی ایران بود. در آن ایام شاهزاده عباس میرزا، نائب السلطنه قاجار، جهت نوسازی سازمان رزم، از برخی ممالک فرنگ کمک های مستشاری طلب نمود که در این فرآیند، برخی تجارب قلعه سازی اروپایی نیز به ایران انتقال یافت. نخستین تجارب قلعه‏سازی اروپایی در ایران در قالب ساخت قلاع کوردشت و عباس آباد واقع در سواحل رود ارس رقم خورد.
در پژوهش حاضر که به روش توصیفی- تحلیلی و با بهره‎گیری از منابع کتابخانه‏ای انجام پذیرفته، بخشی از حالات و مراتب معماری دفاعی قشون ایران در دوره مذکور در قالب طراحی و ساخت قلاع مذکور مورد بحث قرار گرفته است.