ارزیابی تاثیر بلند مدت روش های مختلف مدیریت خاک ورزی و تناوب زراعی بر ذخایر کربن آلی خاک

عملیات خاک ورزی مناسب و رعایت تناوب صحیح زراعی دو عامل مهم مدیریتی اند که می توانند ذخایر کربن آلی خاک ها را تحت تاثیر قرار دهند. تحقیق حاضر به منظور بررسی اثرات بلند مدت روش های مختلف خاک ورزی و تناوب زراعی بر میزان ذخیره کربن آلی خاک در ایستگاه تحقیقاتی ماهیدشت انجام شد. این آزمایش بصورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با دو فاکتور که شامل فاکتور خاک ورزی با سه روش( بی خاک ورزی، چیزل و گاوآهن برگردان دار) و فاکتور تناوب زراعی در سه سطح(گندم-ذرت، گندم-کلزا و گندم-گلرنگ)، با سه تکرار به مدت 5 سال اجرا گردید. هر ساله در پایان فصل رشد نمونه برداری از خاک از اعماق 15-0 و30-15 سانتی متری انجام شد که در آنها جرم مخصوص ظاهری و کربن آلی خاک اندازه گیری گردید. نتایج نشان داد که در سال های اول اجرای آزمایش اثر فاکتور خاک ورزی از نظر آماری معنی دار نگردید اما در سال های پایانی و نیز در مجموع پنج سال فاکتور خاک ورزی از نظر آماری معنی دار شد بطوری که استفاده از روش بی خاک ورزی در اولویت قرار گرفت. همچنین نتایج نشان داد بیشترین ارتقاء ذخیره کربن آلی خاک در پایان پنج سال آزمایش از کاربرد بی خاک ورزی با تناوب گندم-گلرنگ به میزان 1/5 تن در هکتار به دست آمد. ضمن آنکه کاربرد چیزل در نظام خاک ورزی در بیشتر موارد منجر به تقلیل ذخیره کربنی خاک به میزان حدود 5/1 تن در هکتار شده بود. بنابراین استفاده از بی خاک ورزی با تناوب گندم-گلرنگ و حتی با تناوب گندم-کلزا در طولانی مدت بر روش های دیگر برتری دارد و قابل توصیه برای منطقه می باشد.