فضایل و ترابط آنها با قوای نفس از منظر مسکویه

مسکویه تحت تاثیر حکیمان یونانی فضایل را در گام نخست به چهار دسته – حکمت، عفت، شجاعت و عدالت – تقسیم میکند و از آنها به عنوان فضایل رئیسه یاد میکند.
او بر این باور است که حکمت فضیلت قوه ناطقه است و در سایه آن انسان به شناخت امور الهی و انسانی میپردازد و عفت فضیلت قوه شهوانی است و در صورت اتصاف انسان بدین فضیلت، او بر این قوه استیلا می یابد و تمایلات شهوانی خویش را بر اساس رای و فکر صائب بکار میگیرد و از اسارت شهوات آزاد می گردد.
از دیدگاه مسکویه شجاعت، فضیلت قوه غضبیه نفس انسان است، در صورتی که این قوه تحت سیطره قوه عاقله باشد انسان به فضیلت شجاعت متصف میگردد، و از مبادرت ورزیدن به امور مهیب و خوفناک هراسی به خود راه نمی-دهد.
آخرین فضیلت رئیسه و بنیادی از دیدگاه مسکویه، عدالت است. او یادآور میشود، در صورتی انسانی بدین فضیلت متصف میگردد، که واجد سه فضیلت بنیادی پیشگفته گردد. و در مجموع، دو قوه غضبیه و شهویه مطیع و منقاد قوه ناطقه گردند. با اندک تامل در مطالب پیشگفته درمییابیم که ترابط وثیق و مستحکمی میان فضایل بنیادی و قوای نفس برقرار است. حکمت ناشی از قوه ناطقه، عفت و شجاعت از سازگاری مثبت میان این قوای سه گانه نفس ایجاد می گردد.