بررسی فیتوشیمیایی اسانس در جمعیت های مختلف گونهThymus kotschyanus Boiss & Hohen. در ایران

به منظور بررسی و مقایسه عملکرد ترکیب های شیمیایی اسانس گونهBoiss. & Hohen. Thymus kotschyanusتحقیقی در 8 رویشگاه واقع در 4 استان کشور انجام گرفت. سر شاخه های گلدار گیاه جمع آوری و به روش تقطیر با آب و توسط دستگاه کلونجر اسانس گیری شد. شناسایی ترکیب های اسانس با استفاده از دستگاه گاز کروماتوگرافی (GC) و گاز کروماتوگرافی متصل به طیف سنج جرمی (GC-MS) آنالیز گردید. نتایج این مطالعه نشان داد که عملکرد اسانس از 72/0 تا 6/2 درصد تغییر می کند. بیشترین اسانس متعلق به رویشگاه صاحب در استان کردستان و کمترین درصد اسانس در رویشگاه کلیبر-آینالو در استان آذربایجان شرقی مشاهده شد. 12 ترکیب غالب شامل پارا-سیمن (92/0-66/7 درصد)، 1،8-سینئول (31/1-05/14 درصد)، گاما- ترپینن (17/0-15/3 درصد)، لینالول (46/0-33/41 درصد)، بورنئول (29/0-63/7 درصد)، آلفا ترپینئول (23/0-72/38 درصد)، ژرانیول (16/0-77/18 درصد)، تیمول (67/0-71/21 درصد)، کارواکرول (8/10-35/69 درصد)، آلفا- ترپینیل استات (91/1-6/9 درصد)، ژرانیل استات (35/0-96/7 درصد) و ای-کاریوفیلن (88/0-63/2 درصد) در اسانس این گونه شناسایی شدند. بالاترین درصد ترکیبها به کارواکرول، لینالول و آلفا-ترپینئول اختصاص داشت. بیشترین درصد کارواکرول در رویشگاه رزقان-قلعه جوشین در استان آذربایجان شرقی مشاهده شد. بالاترین درصد لینالول و آلفا ترپینئول در رویشگاه کلیبر-دوقرون به دست آمد. در جمعیت های رویشگاه های استان آذربایجان شرقی و استان کردستان درصد ترکیب های لینالول و آلفا -ترپینئول افزایش یافته است. ترکیب های تیمول و کارواکرول ترکیب های غالب اسانس در جمعیت های مربوط به رویشگاه های استان لرستان تشکیل می دهند. در جمعیت مربوط به استان مازندران نیز ترکیب های ژرانیول، آلفا-ترپینئول، تیمول و کارواکرول به میزان تقریبا برابر مشاهده می شوند.