بررسی اثرات باقیمانده برخی از علف کش های سولفونیل اوره و آریلوکسی فنوکسی پروپیونات های مورد استفاده درگندم درخاک بر رشد، گره زایی و تثبیت نیتروژن در ژنوتیپ های نخود

پسماند علف کش ها در خاک از مهم ترین تبعات کاربرد علف کش ها می باشد که ضمن این که باعث آلودگی اکوسیستم خاک می شود، محدودیت تناوب زراعی و تداخل در چرخه زیستی خاک را نیز به دنبال خواهند داشت. به منظور بررسی تاثیر بقایای علف کش هایدیکلوفوپ متیل، فنوکساپروپ پی اتیل، سولفوسولفورون و مت سولفورن متیل+سولفوسولفورون که از پرمصرف ترین علف کش های مورداستفاده در مزارع گندم کشور می باشند، در خاک بر رشد، گره زایی و تثبیت نیتروژن در نخود، آزمایشی گلخانه ای به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی و در سه تکرار در دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد در سال 1392انجام شد.عوامل مورد بررسی شامل ژنوتیپ های نخود درسه سطح 950MCC (هاشم)،463MCC(آی ال سی 482) و 362 MC(کاکا)، علف کش ها درچهار سطح (دیکلوفوپ متیل، فنوکساپروپ پی اتیل، سولفوسولفورون و مت سولفورن متیل+سولفوسولفورون) و بقایای علف کش ها در خاکدر هشت سطح(0، 5/2، 5، 10، 15، 20، 30 و 40 درصد مقادیر توصیه شده علف کش ها) بودند. درابتدای مرحله زایشی گیاهان، زیست توده اندام هوایی، ریشه، گره، تعداد گره و مقدار نیتروژن کل آنها اندازه گیری شد.بر اساس نتایج حاصل از این پژوهش، بقایای علف کش های خانواده سولفونیل اوره و آریلوکسی فنوکسی پروپیونات ها به ترتیب بیشترین و کمترین تاثیر منفی را بر روی صفات مذکور داشتند.با افزایش باقیمانده بقایای علف کش های خانواده سولفونیل اوره (سولفوسولفورون و مت سولفورن متیل+سولفوسولفورون)درخاک، تمام صفات مورد بررسی ژنوتیپ های نخود به شدت کاهش یافت. اما علف کش های خانواده آریلوکسی فنوکسی پروپیونات ها(علف کش های دیکلوفوپ متیل، فنوکساپروپ پی اتیل) تاثیر متفاوتی بر صفات مذکور داشتند. علف کش دیکلوفوپ متیل تاثیر معنی داری بر صفات مورد مطالعه ژنوتیپ های نخود نداشت. حال این که بقایای علف کش فنوکساپروپ پی اتیل منجر به افزایش معنی دار رشد و تثبیت نیتروژن نخود شد. براساس شاخص ED50، در علف کش سولفوسولفورون کمترین ED50 (0025/0میلی گرم درکیلوگرم خاک) و بیشترین ED50 (0047/0میلی گرم درکیلوگرم خاک) برای زیست توده اندام های هوایی به ترتیب در ژنوتیپ های هاشم و آی ال سی 482 مشاهده شد و در علف کش مت سولفورون متیل+سولفوسولفورن کمترینED50 (0057/0میلی گرم در کیلوگرم خاک) و بیشترینED50 (0837/0میلی گرم در کیلوگرم خاک) به ترتیب در ژنوتیپ های آی ال سی482 و کاکا مشاهده شد. به طور کلی نتایج این آزمایش نشان از تاثیر منفی و معنی دار بقایای علف کش های سولفوسولفورون و مت سولفورن متیل+سولفوسولفورون بر رشد نخود دارند. از سوی دیگر ژنوتیپ های نخود حساسیت متفاوتی به بقایای آنها در خاک دارند. با توجه به نتایج مذکور به نظر می رسد رعایت فاصله زمانی کاشت در تناوب گندم- نخود ضروری بوده و انتخاب ژنوتیپ های با حساسیت کمتر به بقایای علف کش های سولفوسولفورون و مت سولفورن متیل+سولفوسولفورون در مدیریت باقیمانده آنها در خاک مفید باشد.