ویژگی های بصری نقشه های راهنمای مسجدالنبی، قبرستان بقیع و قبرستان معلات

هدف این نوشتار، طراحی نقشه و نقشه نگاری موضوعی کهن در تمدن اسلامی است. در گذشته نیز همانند امروز به علت وجود مسئله هدایت در مکان های پر تردد از جمله اماکن مذهبی، وجود نقشه های راهنما موضوعی درخور توجه بوده است. هدف از انجام این پژوهش به طورکلی، استخراج ویژگی های بصری نقشه های راهنمای مسجدالنبی، قبرستان بقیع و قبرستان معلات است. این پژوهش از نوع تحقیقات تاریخی تحلیلی به شمار می آید. جامعه هدف، نقشه های راهنمای مربوط به مسجدالنبی، قبرستان بقیع و قبرستان معلات از قرن دهم تا دوازدهم هجری، برگرفته از کتاب فتوح الحرمین است که در مجموع، 25 مورد از این گونه نقشه ها بررسی شده اند. در این پژوهش، نمونه‏گیری از نوع هدفمند و در دسترس است. تعیین حجم نمونه ها بر اساس کفایت، و روش تحلیل از نوع شبه کمی است. ابزار‏های مورد استفاده در این پژوهش، مشاهده دقیق و چک‏لیست محقق ساخته است.
یافته های پژوهش نشان می دهد وفاداری به واقعیت، مسئله ای حیاتی در خلق آثار است. در نمونه های مربوط به مسجدالنبی، زاویه نمایش بناها و عناصر محیطی غالبا از روبه روست و درباره دو قبرستان بقیع و معلات، زاویه نمایش، اکثرا روبه رو و بالاست. در ترسیم نقشه ها، پرکاربردترین رنگ ها، طلایی و آبی هستند و غالبا نوع خوش نویسی به کار رفته، نستعلیق و در مواردی محدود، نسخ و ترکیب نسخ و شکسته نستعلیق است.