بررسی و سیاست گذاری برنامه تنفس یا بهره برداری جنگل های هیرکانی (مطالعه موردی: جنگل های حوزه شفارود)

یکی از مهم ترین چالش ها در مدیریت جنگل های هیرکانی ادامه روند بهره برداری یا تنفس جنگل است. دو دیدگاه متضاد شامل موافقین بهره برداری جنگل و موافقین تنفس جنگل در این زمینه وجود دارد. هدف از پژوهش پیش رو راهبردگذاری و برنامه ریزی بهره برداری پایدار و تنفس جنگل بود. برای اجرای این پژوهش، جنگل های تحت مدیریت حوزه شفارود در استان گیلان انتخاب شد. به کمک نظرسنجی از نقش آفرینان جنگل های هیرکانی، تحلیل چهارگانه قوت ها، ضعف ها، فرصت ها و تهدیدها انجام شد. جامعه آماری شامل دو بخش جوامع محلی (11 نفر) و کارشناسان خبره در سطح منطقه ای، استانی و کشوری (48 نفر) بود. براساس نتایج ماتریس ارزیابی موقعیت و اقدام راهبردی برای بهره برداری و تنفس جنگل، راهبرد مدیریتی (تهاجمی، رقابتی، تدافعی یا محافظه کارانه) شناسایی شد. نتایج نشان داد که 73 درصد از جامعه آماری موافق بهره برداری از جنگل و 27 درصد موافق برنامه تنفس جنگل بودند. مهم ترین فرصت و قوت بهره برداری جنگل، افزایش پویایی و پایداری توده و اشتغال پایدار در زمینه جنگل داری و صنایع چوب در سطح ملی بود. مهم ترین فرصت و قوت تنفس جنگل نیز کاهش فرسایش خاک و حفاظت خاک بود. با تحلیل نظرات نقش آفرینان اکوسیستم (جامعه آماری)، راهبرد مدیریتی تهاجمی برای بهره برداری جنگل و راهبرد تدافعی برای تنفس جنگل تعیین شد. بنابر راهبرد تدافعی در برنامه تنفس جنگل، این برنامه باید متوقف یا اصلاح شود و برای تمام عامل های تخریب جنگل شامل حضور دام در جنگل، حضور جوامع جنگل نشین، قاچاق چوب، تغییر کاربری جنگل به باغ و ویلا و بهره برداری غیراصولی، برنامه ریزی لازم انجام شود.