تحلیل تصادفی روند منابع قابل استخراج نفت و گاز در ایران 1410-1359)

الگوهای پویای استخراج از منابع طبیعی و انرژی به دلایل مختلف بانااطمینانی روبرو می باشد. با استخراج از منابع انرژی (نفت و گاز) انتظار داریم که حجم منابع قابل استخراج همواره در طول زمان در حال کاهش باشد، ولی با توج به نتایج این تحقیق در برخی از زمان ها به دلیل اکتشافات تصادفی (کشف چاه های جدید) حجم منابع قابل استخراج افزایش یافته است. نگاه غالب در مورد روند منابع قابل استخراج انرژی تجدیدناپذیر در طول زمان آنرا نزولی و در حال کاهش معرفی می کند، این نکته یکی از پیش فرض های اساسی در مدل های رشد که در آن منابع انرژی به عنوان یکی از عوامل موثر در نظر گرفته می شود، به شمار می رود. اگر چه این نکته برای تمام منابع انرژی تجدیدناپذیر (اعم از کشف شده و کشف نشده) و در یک افق نامحدود غیر قابل انکار است، اما بسط آن به منابع قابل استخراج در یک مدت زمان معین، چندان قابل دفاع نیست. در این تحقیق با استفاده از آزمون تصادفی غیرپارامتری RUNS در سطح اطمینان 95 درصد نشان داده شده که تغییرات حجم منابع مورد نظر از یک فرآیند تصادفی تبعیت می کند. برای این منظور 16 نوع توزیع تصادفی برای این فرآیند تصادفی در سه الگوی مختلف در نظر گرفته شده است. با توجه به معیار بهترین برآورد و پیش بینی صورت گرفته، توزیع فوق هندسی و نرمال برای این فرآیند به عنوان بهترین توزیع تصادفی تایید می گردد. به منظور پیش بینی حجم منابع قابل استخراج، در ابتدا سری زمانی مقدار استخراج انرژی های فسیلی (نفت و گاز) و همچنین متغیر تحقیق و توسعه (متغیرهای دارای روند) با استفاده از روش هموارسازی نمایی هالت برآورد و پیش بینی شده است. با توجه به برآورد انجام گرفته حجم منابع قابل استخراج از سال 1394 تا سال 1410 دارای نرخ رشدی به طور متوسط 04/0- درصد باشد. این درحالی است که بین سال های 1359 تا 1393 منابع قابل استخراج سالانه دارای متوسط رشد 1/3 درصد بوده است. به عبارت دیگر با توجه به پیش بینی صورت گرفته رشد حجم منابع، نرخ نزولی داشته و حجم منابع در نقطه ای از زمان، دیگر افزایش نیافته و نزولی خواهد شد. با توجه به بهترین الگوی در نظر گرفته شده پس از سال 1402 حجم منابع قابل استخراج نزولی خواهد شد. این موضوع اهمیت برنامه ریزی جهت استفاده بیشتر از انرژی های تجدیدپذیر و جایگزین برای نفت و گاز در بلندمدت را برای اقتصاد ایران نشان می دهد.