ارزیابی و مقایسه خشک کن خورشیدی همرفت طبیعی و اجباری برای خشک کردن سبزیجات در استان خوزستان

به منظور بهره گیری از منابع انرژی پاک، کاهش ضایعات سبزیجات و افزایش سطح درآمد سبزی کاران، پژوهش حاضر طی سال های 92-1390 در بخش فنی و مهندسی مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی خوزستان اجراء گردید. در این پژوهش از خشک کن خورشیدی کابینتی سه طبقه با کلکتور شیاری استفاده شد. برای جریان بهتر هوا در خشک کن، یک هواکش در بالای اتاق خشک کنی نصب گردید. عملکرد این خشک کن، با خشک کردن سبزی نعناع تحت سه تراکم 2، 3 و 4 کیلوگرم بر مترمربع به روش های همرفت طبیعی و اجباری در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار ارزیابی و با روش سنتی (خشک کردن در سایه و هوای آزاد) مقایسه گردید. نتایج آزمایش نشان داد که زمان مورد نیاز برای خشک شدن سبزی نعناع در خشک کن خورشیدی بسته به تراکم محصول در سینی ها، 5/3 تا 15ساعت بود. درحالی که در روش مرسوم این زمان حدود 5 روز به طول کشید. در رابطه با تاثیر قرارگیری سبزی نعناع در سینی های مختلف خشک کن، نتایج نشان داد که در سینی های بالاتر به دلیل کندتر شدن جریان هوا، زمان مورد نیاز برای رسیدن به رطوبت نهایی بین 18 تا 25 درصد افزایش یافت. مقایسه میانگین زمان خشک شدن نعناع نشان داد که زمان خشک شدن به روش همرفت اجباری نسبت به روش همرفت طبیعی به طور متوسط 7/29 درصد کاهش پیدا کرد. آنالیز رگرسیونی داده های مربوط به زمان خشک شدن نعناع نیز نشان داد که بهترین توصیف ریاضی رابطه بین رطوبت درونی سبزی نعناع و زمان خشک شدن معادله نمایی می باشد. بیشترین درصد اسانس با مقدار 80/0 درصد به تیمار خشک کردن به روش همرفت طبیعی و تراکم kg m-2 3 و کمترین آن به مقدار 30/0 درصد به تیمار همرفت اجباری و تراکم kg m-2 2 تعلق داشت. همچنین بیشترین مقدار کلروفیل را تیمار همرفت طبیعی و تراکم kg m-2 3 با 51/8 میلی گرم بر گرم برگ و کمترین مقدار را تیمار همرفت اجباری و تراکم kg m-2 2 با 18/4 میلی گرم بر گرم برگ دارا بودند. لذا براساس نتایج به دست آمده، می توان در شرایط همرفت طبیعی تراکم kg m-2 3 و در شرایط همرفت اجباری تراکم kg m-2 4 را پیشنهاد نمود.