تحلیل روان شناسانه رمان زقاق المدق اثر نجیب محفوظ

زقاق المدق یکی از رمان های معروف نجیب محفوظ است که در آن حوادث مربوط به زمان جنگ جهانی دوم به تصویر کشیده شده است. در این رمان شخصیت های متفاوتی وجود دارند که از طبقات اجتماعی مختلفی هستند. این جستار برآن است بر اساس اصول نقد روان شناسی و نظریه های شخصیت به تحلیل ادبی-روان شناسی این رمان بپردازدوگونه های شخصیتی این رمان و ویژگی های خاص آن ها را واکاوی و هدف نجیب محفوظ از خلق چنین شخصیت هایی را بیان کند. این نوشتار بر اساس شیوه توصیفی- تحلیلی انجام گرفته است.اینگفتار در صدد پاسخ به این پرسش ها نیز هست: هدف «نجیب محفوظ» از خلق چنین گونه های شخصیتی چیست؟. چه عواملی در ساخت و شکل گیری شخصیت های این رمان تاثیر بیشتری دارند؟. کشمکش دنیای درونی «حمیده» چگونه شکل می گیرد و نتیجه آن چیست؟. عوامل گرایش «حسین کرشه» به حس برتری طلب انتقام جویانه چیست و سرانجام او چگونه است؟. رفتارهای ناهنجار و دیگر آزار «زیطه» به چه شکل هایی نمود می یابند؟. رفتارهای پارانوییدی «سلیم علوان» چگونه بروز می کنند و چه تاثیری بر زندگی او دارند؟ بر اساس یافته های پژوهش نجیب محفوظ در این رمان به مسائل روانی و شخصیتی بسیار توجه کرده است. او با خلق گونه های شخصیتی مختلف فضای ناگوار اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی جامعه مصر در دهه سی میلادی و جنگ جهانی دوم را به نمایش می گذارد و مشکلاتی را که مردم این جامعه با آن درگیر هستند به خواننده منتقل می کند و بازتاب این شرایط نامساعد را در قالب شخصیت های رمان نشان می دهد. شخصیت های این رمان همگی دچار فرجام ناخوشایندی می شوند که متاثر از وضعیت بحرانی این دوران است.