گذار نامتقارن نرخ ارز در اقتصاد ایران

بررسی رابطه بین نرخ ارز و سطح عمومی قیمت های داخلی که در ادبیات مالیه بین الملل به تحلیل «گذار نرخ ارز» معروف شده، در دهه های اخیر یکی از موضوعات مهم و اساسی در حوزه مطالعات اقتصاد بین الملل بوده است. گذار نرخ ارز به صورت «درصد تغییر قیمت داخلی کالاهای وارداتی به ازاء یک درصد تغییر نرخ ارز بین کشورهای واردکننده و صادرکننده» تعریف می شود. پژوهش حاضر آثار شوک های مثبت و منفی نرخ ارز را بر نرخ تورم و دسته ای از سایر متغیرهای کلان اقتصادی ایران، طی دوره زمانی 1339 تا 1392، و در چارچوب یک الگوی خودرگرسیون برداری مورد بررسی قرار می دهد. نتایج پژوهش حاکی از آن است که واکنش متغیر نرخ تورم به شوک مثبت نرخ ارز (کاهش ارزش پول ملی و افزایش نرخ ارز) به مراتب بیشتر از شوک منفی (افزایش ارزش پول ملی و کاهش نرخ ارز) می باشد. به عبارت دیگر می توان گفت که درجه گذار نرخ ارز در مواقع بروز شوک مثبت ارزی بیشتر (کامل تر) است. همچنین نتایج تجزیه واریانس متغیر نرخ تورم نیز بیانگر آن است که حساسیت نرخ تورم در ایران به افزایش نرخ ارز و (کاهش ارزش ریال)، به مراتب بیشتر از کاهش آن (تقویت ارزش ریال) است. بر این اساس میانگین توضیح دهندگی تورم توسط شوک مثبت ارزی در ادوار مختلف 4٫1 درصد و از طریق شوک منفی ارزی 1٫8 درصد است.