بررسی ساختار ژن سیتوکروم b در نمونه های سرگین گوزن مرال ایرانی حفاظت شده (Cervus elaphus maral)

به منظور بررسی تنوع ژنتیکی گوزن های مرال ایران، توالی کامل ژن سیتوکروم b سه جمعیت حفاظت شده در نواحی شمالی و شمال غربی ایران تجزیه وتحلیل شد. این جمعیت‏ها به دلیل کوچک بودن، از نظر کاهش تنوع ژنتیکی موردتوجه هستند. از جمعیت های موردبررسی، تعداد 25 نمونه سرگین تازه در سال 1393 جمع آوری شد. نتایج حاصل نشان داد که توالی های ژن سیتوکروم b سه جمعیت مرال ایرانی فاقد تنوع ژنتیکی بوده و تمام افراد این جمعیت ها علی رغم وجود فاصله جغرافیایی، یک هاپلوتایپ را تشکیل دادند. بررسی توالی ژن سیتوکروم b مرال ایران با توالی همین ژن در مرال ترکیه نشان داد که هفت جایگاه پلی مورف در بین این دو گروه وجود داشته و یکی از این جایگاه ها دارای جایگزینی غیر هم نام می باشد. تنوع نوکلئوتیدی بین این دو گروه 003/0 و فاصله ژنتیکی بین این دو جمعیت 002/0 به دست‏آمد که رقم پایینی است و نشان دهنده کم بودن اختلاف ژنتیکی بین جمعیت‏های مرال ایران و مرال ترکیه است. مقدار عددیTajima''s D (55/1) نشان دهنده وقوع انتخاب طبیعی در بین جمعیت‏های مرال ایرانی و مرال ترکیه بود. وضعیت توالی ژن سیتوکروم b مرال ایرانی با دیگر زیرگونه های گوزن قرمز مقایسه شد. مقدار فاصله ژنتیکی بین این جمعیت ها 004/0±037/0، مقدار تنوع نوکلئوتیدی در بین تمامی 46 توالی موردبررسی 03517/0 و تعداد جایگاه های تفکیک 135 بود. مقدار شاخص Tajima'' D برابر 322/0 و غیر معنی دار بود که نشان دهنده وقوع جهش در این جمعیت‏ها است. نتایج بررسی شبکه هاپلوتایپی نشان داد که گوزن مرال بومی ایران، در گروه گوزن های قرمز اروپایی قرار می گیرد و در این شبکه با مرال‏های ترکیه یک کلاستر را تشکیل دادند. با توجه به پایین بودن تنوع ژنتیکی جمعیت‏های مرال حفاظت شده مورد بررسی در این تحقیق، به نظر می رسد که بایستی مدیریت مناسب حفاظت برای حفظ این گونه و در درجه دوم برای افزایش اندازه موثر این جمعیت‏ها اتخاذ شود.