ارزیابی مقاومت چند رقم تجاری و لاین امیدبخش گندم دیم نسبت به آفت شته سبز گندم ((Sitobion avenae (F.) در شرایط سردسیری

مقاومت نسبی 10 رقم تجارتی و لاین پیشرفته مهم گندم نان دیم در مناطق سردسیری نسبت به شته سبز گندم مورد بررسی قرارگرفت. این مطالعه به صورت آزمایش فاکتوریل در قالب طرح بلو ک های کامل تصادفی با 10 تیمار و 20 تکرار در مزارع آزمایشی ایستگاه تحقیقات کشاورزی دیم مراغه به اجرا درآمد. صفات مورد اندازه گیری، میزان بقای پوره ها، طول دوره نشو و نمای پورگی، قدرت باروری و نرخ افزایش ذاتی جمعیت شته سبز گندم طی 15 روز اول دوره تولید مثلی آن در سه مرحله رشدی گندم، پنجه زنی و ساقه رفتن و سنبله دهی بودند. نتایج حاصل از تجزیه واریانس داده ها بر اساس آزمایش فاکتوریل (3×10) با دو فاکتور رقم یا لاین گندم نان در 10 سطح و مرحله رشدی در سه سطح نشان داد که بین ژنوتیپ ها یا لاین های مورد بررسی، سه مرحله رشدی و اثرات متقابل آنها اختلاف معنی داری در سطح احتمال یک درصد وجود داشت. مقایسه میانگین داده ها بر اساس آزمون چند دامنه ای دانکن (01/0P<) حاکی از آن است که رقم آذر 2 با طولانی ترین دوره نشو و نمای پورگی (64/8 روز)، کمترین میانگین تعداد نتاج شته های پرورش یافته (594/43 پوره) و پایین ترین نرخ افزایش ذاتی جمعیت در گروه اول و رقم رصد با کوتاهترین طول دوره (581/6)، بیشترین تعداد نتاج (922/73 پوره) و بالاترین نرخ افزایش ذاتی جمعیت در گروه آخر قرار داشتند. بالاترین میانگین نرخ افزایش ذاتی جمعیت شته (شاخص rm) طی دوره زمانی 15 روزه روی رقم رصد (339/0=rm) و کمترین میانگین آن، روی رقم آذر 2(236/0=rm) به دست آمد. بنابراین می توان اظهار داشت رقم رصد که نسبت به بقیه ژنوتیپ ها مطلوبیت بیشتری داشته، رقم حساس، رقم آذر 2 مقاوم، سرداری 39(314/0=rm) نسبتا حساس و لاین Doghu88/Ghafghaz (255/0=rm) نسبتا مقاوم به شته سبز گندم بوده اند. مقایسه میانگین اثرات متقابل ژنوتیپ ها و لاین ها در مراحل رشدی مختلف موید این بود که ترجیحات غذایی شته سبز گندم روی ارقام یا لاین های مورد بررسی و در مراحل مختلف فنو لوژیکی آن ها متفاوت می باشد.