بررسی میزان تولید رسوب معلق حوزه آبخیز زیارت، گرگان در فصل های مختلف با استفاده از تکنیک منشایابی رسوب

فرسایش خاک جدی‏ترین و غیرقابل‏برگشت‏ترین تهدید برای توسعه پایدار به شمار می‏رود. با توجه به روند افزایشی نرخ فرسایش و تولید رسوب، هدف از این پژوهش تعیین سهم نسبی هریک از واحدهای فرسایشی سطحی و زیرسطحی در حوضه آبخیز زیارت گرگان در سه فصل پاییز، زمستان و بهار با استفاده از فن منشایابی رسوب است. بدین منظور تعداد 43 نمونه از منابع رسوب شامل کاربری های مرتع و کشاورزی (منابع سطحی) و کنار جاده و فرسایش کناره‏ای آبراهه (منابع زیرسطحی) و 14 نمونه از رسوبات معلق خروجی حوضه جمع آوری و غلظت 10 عنصر ژئوشیمیایی، به علاوه کربن آلی و سزیم 137 در نمونه ها اندازه‏گیری شد. با استفاده از آزمون‏های کروسکال والیس و تحلیل تشخیص ترکیب بهینه ردیاب‏ها تعیین شدند. درنهایت، با استفاده از مدل چندمتغیره ترکیبی سهم نسبی هریک از منابع فرسایش در تولید رسوب در فصل‏های یادشده تعیین شد. نتایج نشان داد بیشترین سهم مربوط به فرسایش سطحی (کشاورزی و مراتع) در دو فصل زمستان و بهار است. همچنین فرسایش زیرسطحی (جاده و آبراهه) در فصل بهار با 4/60 درصد، میزان شایان ‏توجهی را به خود اختصاص داده است. نتایج این پژوهش می‏تواند در انتخاب روش مدیریت فرسایش و رسوب حوضه آبخیز زیارت در فصل‏های مختلف به کار آید.