اثر تنش شوری بر رشد و توزیع یون های ویژه بافت در ارقام گندم (Triticum aestivum L.)

شوری از تنش های غیر زیستی مهمی است که فیزیولوژی گیاهان را تحت تاثیر قرار داده و رشد و عملکرد گیاهان زراعی را کاهش می دهد. در این پژوهش اثر تنش شوری (شاهد: بدون تنش و 150 میلی مولار کلرید سدیم) بر ویژگی های فیزیولوژیک و الگوی توزیع یون ها در ریشه و پهنک برگ چهار رقم گندم: روشن، بم، قدس و اترک و ارتباط آن با تحمل شوری در مرحله رویشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح پایه کاملا تصادفی با سه تکرار در سال 93-1392 در دانشکده کشاورزی دانشگاه شهید چمران اهواز مورد ارزیابی قرار گرفت. نتایج نشان داد که غلظت یون سدیم در ریشه ها در مقایسه با پهنک برگ بیشتر بود. تنش شوری باعث کاهش معنی دار هدایت روزنه ای (42 درصد)، محتوای آب نسبی برگ (10 درصد)، سرعت رشد نسبی (24 درصد)، سطح برگ (33 درصد) و طول ریشه (37 درصد) در مقایسه با تیمار شاهد شد. ارقام متحمل به شوری روشن، بم و نیز رقم اترک در تیمار شوری، هدایت روزنه ای، محتوای آب نسبی برگ، سرعت رشد نسبی، سطح برگ و طول ریشه بالاتری نسبت به رقم حساس قدس داشتند. همبستگی معنی داری بین ویژگی های فیزیولوژیک و توزیع یون ها در ریشه و پهنک برگ ارقام گندم مشاهده شد. ارقام روشن و بم مقدار سدیم بیشتری را در ریشه ها (در مقایسه با برگ ها) و نیز مقدار پتاسیم بیشتری را در برگ ها (در مقایسه با ریشه ها) انباشته کردند. به نظر می رسد که الگوی توزیع یونی در ریشه و اندام هوایی گیاه در تحمل شوری ارقام گندم نقش داشته و انباشت ترجیحی یون سدیم در ریشه ها (در مقایسه با اندام هوایی) یک سازوکار تحمل است که باعث ادامه جذب اسمزی آب به داخل ریشه ها شده و انتقال یون سدیم به اندام هوایی را محدود می سازد.