ارزیابی تغییرات سطح جنگل های هیرکانی از سال 1383 تا 1395

در دهه های گذشته تغییرات وسیعی در محدوده پراکنش جنگل های شمال کشور به ویژه در حاشیه ارتفاعات بالادست (حد کوهستانی محدود به مراتع) و پایین دست (دشت، محدود به اراضی کشاورزی) به وجود آمده است. آگاهی از میزان و موقعیت تغییرات کاربری اراضی در عرصه های جنگلی اولین قدم در امر حفاظت و احیای جنگل های هیرکانی محسوب می شود. به منظور نیل به این هدف و آگاهی از میزان تغییرات در عرصه جنگل های هیرکانی از نتایج دو طرح تحقیقاتی خاتمه یافته در موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور به منظور ارزیابی تغییرات حاصله در بازه زمانی 12 ساله (1383 تا 1395) استفاده شد. نتایج این بررسی نشان داد که طی 12 سال گذشته 161 هزار و 290 هکتار از پوشش جنگلی محدوده جنگل های هیرکانی از معیارهای تعریف جنگل (اراضی با مساحت حداقل 0/5 هکتار، پوشش درختی به ارتفاع بیش از 5 متر و تاج پوشش بیش از 5 درصد) خارج شده است. سهم این تغییر در استان های گیلان، مازندران و گلستان به ترتیب 48 هزار و 543، 79 هزار و 558 و 33 هزار و 189 هکتار است. طبق این اطلاعات، نرخ کاهش سطح (تخریب) جنگل در کل محدوده جنگل های هیرکانی برابر 0/74 درصد بود. به عبارتی به ترتیب ذکر شده در استان های شمالی کشور این نرخ برابر با 0/74، 0/74 و 0/73 بوده و مساحت کل جنگل های هیرکانی نیز در سال پایانی تحقیق (1395) برابر با یک میلیون و 650 هزار و 498 هکتار برآورد شد. طبق اعلام رسمی سازمان جنگلها، مراتع و آبخیزداری کشور، مساحت جنگل های هیرکانی (تاج پوشش بیش از 5 درصد) در سال های 1373 و 1394 به ترتیب یک میلیون و 847 هزار و 886 و 2 میلیون و 73 هزار و 386 هکتار گزارش شده بود. این آمار نشان دهنده افزایش 225 هزار و 500 هکتاری پوشش جنگلی در طول 21 سال (با افزایش سالانه 10 هزار و 738 هکتار) است؛ در صورتی که شواهد ملموس و عینی نشان می دهد که میزان تخریب پوشش جنگلی و تبدیل جنگل به سایر کاربری ها در جنگل های هیرکانی رو به افزایش است و این یک واقعیت انکارناپذیر است.