مقایسه نبکاهای گونه های گیاهی خارشتر، اسپند و سبد پاکوتاه برای تثبیت ماسه های روان با استفاده از الگوریتم TOPSIS (مطالعه موردی: منطقه صمدآباد شهرستان سرخس)

نبکا ها گروهی از اشکال ناهمواری ترسیبی هستند که بر اثر تجمع رسوبات بادی در اطراف گیاهان شکل می گیرند و ایجاد و توسعه آن ها متاثر از عوامل گوناگونی است. توسعه چشم انداز نبکا می تواند به عنوان عاملی به منظور حفظ هماهنگی بین نیروهای عمل کننده زیست محیطی و کاهش آثار تخریبی ماسه های روان بر سیستم های انسانی عمل کند. در این راستا شناسایی سازگارترین گونه گیاهی نبکا از اهمیت بسیاری برخوردار است. هدف از این پژوهش، ارزیابی مقایسه ای نبکاهای منطقه صمدآباد شهرستان سرخس با استفاده از الگوریتم TOPSIS و معرفی مناسب ترین گونه گیاهی نبکا برای تثبیت ماسه های روان از طریق تحلیل مولفه های مورفومتری آن است. به این منظور، ابتدا مهم ترین مشخصه های مورفومتری 120 نبکا نظیر ارتفاع نبکا، طول نبکا، حجم نبکا، ارتفاع گیاه، محیط گیاه، طول گیاه و حجم گیاه، از گونه های سبد پاکوتاه، اسپند و خارشتر با روش استفاده از ترانسکت اندازه گیری شد. سپس با ارزیابی مقایسه ای آن ها ا TOPSISز طریق الگوریتم، مبادرت به اولویت بندی نبکاهای مطالعاتی شد. نتایج نشان می دهد که نبکای گونه اسپند با وزن 0 بیشترین ارجحیت و بهره وری را برای تثبیت ماسه های روان دارد. نبکای گونه خارشتر نیز با وزن 0/566 نسبت به نبکای گونه سبد پاکوتاه از ارجحیت بیشتری برخوردار است. در مقابل نبکای سبد پاکوتاه با وزن 0/073 کمترین ارجحیت و بهره وری را داشت که نتیجه حاصل شده به دلیل ویژگی های نامطلوب ریخت شناسی این گونه در مقایسه با دو گونه موردبررسی دیگر است و توسعه چشم انداز آن ها در منطقه موردمطالعه به هیچ عنوان پیشنهاد نمی شود. نتایج این پژوهش در مدیریت سیستمی مناطق بیابانی و طرح های تثبیت ماسه های متحرک شهرستان سرخس ارزنده خواهد بود.