تبیین ویژگی های یک برنامه مدرسه محور جهت ارتقاء فعالیت جسمانی در نوجوانان و ارایه چارچوب مداخله ای: یک مطالعه کیفی

کم تحرکی با شیوه زندگی سالم مغایرت داشته و در گروه های سنی مختلف به ویژه کودکان و نوجوانان رو به فزونی است. جهت پیاده سازی هر برنامه تندرستی باید درک عمیقی از چرخه زندگی آن برنامه داشت. هدف از این مطالعه شناسایی خصوصیات یک برنامه مداخله ای مدرسه مدار جهت ارتقاء فعالیت جسمانی در نوجوانان هم از دیدگاه کارشناسان و مسئولین امر سلامت دانش آموزی و هم از دیدگاه خود دانش آموزان و والدین آنهاست. همچنین چگونگی اجرا و فرایند ادغام این برنامه در برنامه های سلامت مدارس نیز از دیدگاه صاحبنظران و اساتید دانشگاه بررسی گردید.
مطالعه به صورت کیفی و از طریق مصاحبه و بحث گروهی متمرکز با دانش آموزان و والدین آنها و طیف های متفاوتی از کارشناسان وزارت خانه ها و صاحبنظران برنامه های بهداشتی در سطح کلان انجام پذیرفت.4 بحث گروهی متمرکز با دانش آموزان و والدین آنها، تعداد 24 مصاحبه با کارشناسان وزارت خانه های درگیر در امر سلامت دانش آموزی و تعداد 6 مصاحبه با صاحبنظران برنامه های بهداشتی در سطح کلان انجام شد. یافته ها با روش تحلیل محتوا آنالیز گردید.
نتایج این مطالعه به دو بخش الف) مشکلات موجود و خصوصیات یک برنامه مداخله ای مدرسه مدار جهت ارتقاء فعالیت جسمانی از دیدگاه دانش آموزان، والدین و کارشناسان وزارت خانه ها و ب) چگونگی اجرا و فرایند ادغام این برنامه در سیستم بهداشتی مدارس از دیدگاه سیاستگذاران و اساتید تقسیم گردید. در مجموع در بخش الف 3 گروه و 28 تم و در بخش ب نیز 2 گروه و 22 تم شناسایی شد مشکلات مدیریتی، کمبود منابع مالی و انسانی از مشکلات اصلی نظام فعلی مدارس عنوان شد. یافته های مطالعه بر اهمیت افزایش ساعت زنگ ورزش و هدفمندسازی آن، بکارگیری نیروی متخصص و استعدادیابی در مدارس،برگزاری فوق برنامه در روز پنج شنبه و درگیر کردن والدین در فعالیت های جسمانی فرزندانشان تاکید می نمود. نتایج حاصل از مصاحبه با اساتید و سیاستگذاران امر سلامت دانش آموزی منجر به شناسایی یک چارچوب بیست مرحله ای جهت پیاده سازی برنامه مداخله ای شد.
نتایج این مطالعه حاکی از کمبود شدید منابع مالی و انسانی در مدارس و عدم وجود یک برنامه منسجم و نظام مند جهت ارتقاء فعالیت جسمانی در مدارس بود. می توان از چارچوب شناسایی شده جهت پیاده سازی سایر مداخلات سلامت در مدارس نظیر بهبود وضعیت تغذیه استفاده نمود.