ارزیابی پیامدهای گسترش کانال های آبرسانی از دیدگاه کشاورزان: مورد مطالعه حوزه پایاب سد درودزن فارس
نویسنده:
چکیده:
سابقه و هدف
توجه به ساخت و توسعه شبکه های آبیاری و زهکشی به خصوص در حوزه پایاب سدها، از اهمیت زیادی برخوردار است و اجرای این گونه پروژه ها قادر است که در کارآیی مصرف آب در بخش کشاورزی، تاثیر زیادی داشته باشد. البته نمیتوان آثار ناخواسته ی اجتماعی و احتمالا تخریبی آن ها را از نظر دور داشت، به طوری که بعضی از سیاست ها، برنامه ها و طرح های توسعه به هدف های مورد انتظار خود دست نمی یابند و در عوض آثار مخرب زیست محیطی به جا گذاشته و به نا رضایتی اجتماعی دامن می-زنند. با توجه به خشکسالی موجود، کمبود آب و پایین بودن راندمان استفاده از آبهای سطحی در دشت کربال که از دشتهای حوزهی پایاب سد درودزن در استان فارس میباشد، سازمان آب منطقهای فارس، توسعه شبکه های آبیاری و زهکشی در این دشت را در دستور کار خود قرار داده است. از آنجایی که در پی اجرای هر پروژه عمرانی در بستر طبیعت، ارزیابی اقدامات و بررسی پیامدهای آن به منظور رفع نقایص و بهتر نمودن کار های آتی ضروری می باشد، هدف این مطالعه، ارزیابی پیامدهای گسترش کانالهای آبرسانی از دیدگاه کشاورزان: مورد مطالعه حوزه پایاب سد درودزن بوده است.مواد و روش ها
روش این پژوهش از نوع توصیفی-تحلیلی، کنترل متغیر ها غیر آزمایشی، هدف کاربردی و جمع آوری داده ها با فن پیمایش بوده است. تعداد جامعه ی آماری مورد نظر، 1029 نفر بهرهبردار برآورد گردید که تعداد نمونه از فرمول کوکران 269 بهره بردار در نظر گرفته شد. در این پژوهش از روش نمونه گیری دو مرحله ای تصادفی استفاده گردید. به این ترتیب که در طبقه ی اول چهار بند در نظر گرفته شد (بند امیر، بند فیض آباد، بند تیلکان و بند موان). پس از آن در طبقه ی دوم، فاز های اجرایی در هر بند مشخص گردید که عبارت از فاز مطالعات اجتماعی و مشارکتی، فاز اجرایی و فاز در حال ساخت بودند به دنبال آن تمامی روستا ها و مزارع هر فاز مشخص گردید و به تناسب، تعداد بهره برداران در هر روستا به تصادف انتخاب شدند. ابزار سنجش پرسشنامه بوده و روایی صوری پرسشنامه توسط یک پانل از متخصصان مربوطه و پایایی آن با انجام مطالعه راهنما تایید شد. ضریب آلفای کرونباخ این مطالعه بین 54/0- تا 91/0برآورد گردید.یافته ها
در خصوص ارزیابی پیامدهای زیست محیطی، اجتماعی و اقتصادی طرح گسترش کانالهای آبرسانی حوزه پایاب سد درودزن، بیشتر بهرهبرداران منطقهی مورد مطالعه این اثرات را در حد متوسط و مطلوب ارزیابی نمودند. ارزیابی کلی بهرهبرداران از اجرای طرح نیز در حد مطلوب و بسیار مطلوب برآورد گردید. همچنین نتایج حاصل از این پژوهش نشان داد که برخی از متغیر های میانجی پژوهش تاثیر قابل توجهی را بر ارزیابی اثرات طرح داشته و بر اساس مدل علی پیشنهادی پژوهش، چهار متغیر نگرشی مورد سنجش در این مطالعه، اثرات مستقیم و غیر مستقیمی را بر متغیر وابسته ی ارزیابی اثرات کل شبکه های مدرن آبیاری و زهکشی منطقه ی مورد مطالعه، داشته اند. نتایج حاصل از واکاوی علی متغیر ها نشان داد که در میان این چهار متغیر نگرشی، نگرش نسبت به ساخت کانال و زهکش، نگرش نسبت به آینده ی کشاورزی و نگرش نسبت به میزان آب بها به ترتیب بیشترین اثر علی مستقیم را بر متغیر وابسته ی ارزیابی اثرات کل داشته اند. مشارکت اجتماعی نیز بیشترین تاثیر مستقیم را در بین متغیر های پژوهش بر ارزیابی اثرات کلی طرح داشته است.نتیجه گیری
نتایج حاصل از تحلیل مسیر نشان داد، آن دسته از بهره بردارانی که مشارکت اجتماعی بیشتری داشتهاند و در تصمیم گیری ها و امور عمرانی مربوط به روستایشان همکاری بیشتری را با نهادهای محلی داشتهاند،افراد مسنتر و همچنین افرادی که سطح زیر کشت بیشتری داشتهاند، اثرات کلی طرح را مطلوبتر ارزیابی نموده اند. همچنین افرادی که نگرش مثبت تری نسبت به ساخت کانال، نگرش مثبتتری نسبت به آینده ی کشاورزی و نگرش مثبت تری نسبت به میزان آب بها داشته اند نیز اثرات طرح را مطلوب تر ارزیابی نموده اند.کلیدواژگان:
زبان:
فارسی
صفحات:
87 تا 106
لینک کوتاه:
magiran.com/p1744749
دانلود و مطالعه متن این مقاله با یکی از روشهای زیر امکان پذیر است:
اشتراک شخصی
با عضویت و پرداخت آنلاین حق اشتراک یکساله به مبلغ 1,390,000ريال میتوانید 70 عنوان مطلب دانلود کنید!
اشتراک سازمانی
به کتابخانه دانشگاه یا محل کار خود پیشنهاد کنید تا اشتراک سازمانی این پایگاه را برای دسترسی نامحدود همه کاربران به متن مطالب تهیه نمایند!
توجه!
- حق عضویت دریافتی صرف حمایت از نشریات عضو و نگهداری، تکمیل و توسعه مگیران میشود.
- پرداخت حق اشتراک و دانلود مقالات اجازه بازنشر آن در سایر رسانههای چاپی و دیجیتال را به کاربر نمیدهد.
In order to view content subscription is required
Personal subscription
Subscribe magiran.com for 70 € euros via PayPal and download 70 articles during a year.
Organization subscription
Please contact us to subscribe your university or library for unlimited access!