ارزیابی آسیب پذیری محیطی شهرستان طالقان با استفاده از روش تحلیل سلسله مراتبی

کاهش خسارت های جبران ناپذیر بحران های طبیعی در ایران به فهم صحیح علل و راه حل های کاهش آنها نیاز دارد. در این ارتباط، شناسایی شدت آسیب پذیری از جنبه های مختلف از جمله محیطی، اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی و روانی و میزان آمادگی جامعه در برابر آنها، عوامل تعیین کننده اصلی بحران عنوان می شود. در این خصوص، مقاله حاضر به ارزیابی آسیب پذیری محیطی شهرستان طالقان پرداخته است.
روش تحقیق در این مطالعه ترکیبی است. به طوری که ابتدا از روش دلفی و سپس از روش تحلیل سلسله مراتبی (AHP) استفاده گردید. در مرحله اول، جامعه آماری شامل تمامی کارشناسان و خبرگان در زمینه موضوع مورد مطالعه بود که30 نفر با روش نمونه گیری غیراحتمالی از نوع هدفمند انتخاب شدند. منطقه مورد مطالعه شهرستان طالقان در استان البرز بوده است. در روش AHP ابتدا روایی و پایایی ابزار اندازه گیری از طریق تحلیل عاملی اکتشافی بررسی شد. از آنجایی که مقدار شاخص KMO برابر 0.879 بوده است. تعداد نمونه برای تحلیل کافی بود که این کفایت نمونه گیری را می رساند. همچنین سطح معنی داری آزمون بارتلت کوچکتر از 5 درصد و ضریب آلفای کرونباخ 0.856 می باشد. نتایج نیز با استفاده از نرم افزار Expert Choice تحلیل شد.
نتایج نشان می دهد که بخش های مرکزی، جنوبی و غربی در محدوده آسیب پذیری بالا قرار می گیرند و بخش های شمالی و تا حدودی شرقی در محدوده آسیب پذیری پایین قرار می گیرند. همچنین امتداد رودخانه طالقان و سرشاخه های آن نیز در محدوده آسیب پذیری بالا جای گرفته اند.
تعیین و تحلیل آسیب پذیری محیطی به تنهایی نمی تواند متضمن حفاظت و بهبود کیفیت محیط زیست شود، بلکه باید به طور ملموس نتیجه این مطالعات در اختیار برنامه ریزان توسعه قرارگیرد تا اجرای پروژه های عمرانی را در آن منطقه قرار گیرد که میزان آسیب پذیری پایین دارد.