تخمین آلودگی فلزات سنگین رسوبات تالاب پریشان با استفاده از شاخص های سنجش آلودگی

تالاب پریشان از جمله اکوسیستمهای با ارزش جهان است که از نظر اکولوژیکی دارای اهمیت بسزایی دارد و در چند سال اخیر به دلیل خشکسالی های پی در پی به صورت کامل خشک شده است. فلزات سنگین از جمله مهمترین منابع آلاینده محیط زیست به شمار می روند که زمان ماندگاری آنها در رسوبات بسیار زیاد است. همچنین این فلزات اثرات زیان آوری بر اکوسیستمهای آبی دارند و رسوبات هم به عنوان منشا و هم به عنوان محلی برای ذخیره این عناصر محسوب می شوند. از اینرو کسب اطلاعات درباره این فلزات مهم است.

 هدف از این پژوهش برآورد آلودگی رسوبات تالاب پریشان به فلزات سنگین مس، آهن، منگنز و روی با استفاده از شاخص غنی سازی، شاخص انباشت ژیوشیمیایی، درجه آلودگی و شاخص جامع فاکتور آلودگی است. در این بررسی، تعداد 40 نمونه رسوب با وزن 200 گرم از منطقه به صورت سیستماتیک برداشت شد و پس از هضم اسیدی و فیلتر کردن برای قرایت غلظت فلزات سمی آزاد شده در هر نمونه، از دستگاه جذب اتمی شعله مدل AAS کمپانی ترمو انگلستان استفاده شد. در این تحقیق به دلیل عدم وجود استاندارد خاص برای آلودگی خاک در کشورمان، از استانداردهای موجود در دیگر کشورها استفاده شد. میانگین غلظت فلزات مورد بررسی در منطقه کمتر از حداکثر غلظت (mg/kg) قابل قبول برای کشورهای لهستان، کانادا و استرالیا است.

 میزان تغییرات خصوصیات pH و هدایت الکتریکی(Ec) به ترتیب در دامنه 7/9-7/2 و 34-2/4 محاسبه شد و غلظت فلزات سنگین نیز بر حسب میلی گرم بر کیلوگرم در بیشتر نمونه ها به ترتیب فراوانی شامل منگنز(71/3-18/2)، آهن(26/4-6/3)، روی(15/2-3/8)، مس(13/8-3/5) به دست آمد. غلظت زمینه برای فلزات منگنز، مس، آهن و روی به ترتیب 950، 50، 41000 و 75 میلی گرم بر کیلوگرم به دست آمد. شاخصهای زمین انباشتگی، فاکتور آلودگی و شاخص جامع فاکتور آلودگی برای تعیین میزان آلودگی منطقه استفاده شدند که شاخص زمین انباشتگی برای همه فلزات کمتر از صفر به دست آمد که نشان دهنده غیرآلوده بودن منطقه است، در ادامه شاخص فاکتور آلودگی برای اکثر نمونه ها در طبقه بدون آلودگی قرار گرفت، و فاکتور آلودگی برای تمام فلزات مورد بررسی مقداری کمتر از یک را نشان داد به طوری که تمام داده ها در طبقه بدون آلودگی قرار گرفتند. همچنین نتایج نشان داد که عناصر منگنز، مس، آهن و روی منشا زمینشناسی و کشاورزی دارند و غلظت فلزات در خاک به منشا طبیعی آنها ارتباط داده شد.

در نهایت می توان بیان کرد که منطقه مورد بررسی کمترین ریسک آلودگی را نسبت به فلزات سنگین دارد. در واقع می توان گفت که فلزات مس، آهن، منگنز و روی در این منطقه منشا زمینشناسی دارند و در طی فرایندهای طبیعی زمین شناسی و از طریق چشمه های ورودی به این تالاب تغییر می کنند.