اثر فیتواستروژن های جنیستئین و بتاسیتوسترول بر برخی شاخص های موثر در تولید مثل ماهی سفید دریای خزر (Rutilus kutum)

فیتواستروژن ها ترکیباتی طبیعی با ظرفیت تغییر عملکرد یا ساختار سیستم غدد درون ریز و تولید مثل در آبزیان هستند که در بیشتر محیط های آبی یافت می گردند. در این تحقیق، اثر دو فیتواستروژن بر برخی شاخص های تولید مثلی (هورمونی: تستوسترون و 17بتا-استرادیول، یونی: کلسیم و آنزیمی: آروماتاز و EROD) ماهی سفید دریای خزر مورد مطالعه قرار گرفت. تعداد 49 عدد مولد ماده ماهی سفید به مدت 21 روز در معرض 3 سطح جنیستئین و 3 سطح بتاسیتوسترول با غلظت های 500، 50 و 10 نانوگرم بر لیتر قرار گرفتند. از خون و بافت ماهیان در پایان آزمایش نمونه برداری انجام شد و سنجش فاکتورهای بیان شده بر حسب پروتکل های موجود اندازه گیری گردید. نتایج نشان داد که سطح بالای جنیستئین منجر به افزایش سطح هورمون استروژنی 17بتا-استرادیول و فعالیت آروماتاز می گردد. سطح بالای بتاسیتوسترول نیز سبب افزایش میزان تستوسترون و فعالیت EROD شد. هر دو فیتواسترژن بر میزان کلسیم تاثیر معنی داری نشان ندادند. طبق یافته های این تحقیق، جنیستئین در غلظت های بالا (500 نانوگرم بر لیتر) می تواند به عنوان محرک سیستم غدد درون ریز عمل نموده و سبب تغییر در سطح هورمون های استرویئدی بویژه 17بتا-استرادیول و فعالیت آروماتازی گردد. همچنین مشخص گردید که بتاسیتوسترول در غلظت 500 نانوگرم بر لیتر با القاء EROD و افزایش تستوسترون و برهم زدن عملکرد کلسترول در مسیر بیوسنتز هورمون های جنسی می تواند به عنوان یک عامل برهم زننده سیستم غدد درون ریز به شمار آید. وجود این ترکیبات با غلظت های ذکر شده در رودخانه های منتهی به دریای خزر می تواند در دراز مدت بر عملکرد تولیدمثلی ماهی سفید تاثیر منفی داشته باشد.