جایگاه آزادی و عدالت در نظام سلامت ایران: یک مطالعه کیفی

مردم دریافت کنندگان اصلی خدمات سلامت هستند از این رو خود را مستحق داشتن حق انتخاب و استفاده عادلانه از مراقبتهای سلامت می دانند. نظام سلامت مسئول تامین خدمات عادلانه همراه با حق انتخاب برای مردم است. این مطالعه به دنبال بررسی وضعیت موجود آزادی و عدالت یا بعبارت دیگر تعیین نحوه توجه به این دو ارزش در ارائه خدمات سلامت می باشد.
این مطالعه کیفی با استفاده از بررسی متون و اسناد بالادستی، و مصاحبه رو در رو با خبرگان نظام سلامت انجام شد. مصاحبه با خبرگان از طریق راهنمای مصاحبه نیمه ساختاریافته و در محل کار آنان انجام شد. تمامی مصاحبه ها ضبط و پیاده سازی شدند. از نرم افزار MAX QDA10 برای نظم بخشیدن به مفاهیم و از روش تحلیل چارچوب برای تحلیل آنها استفاده شد.
یافته های مطالعه در دو درون مایه اصلی آزادی و عدالت قرار گرفتند. تم آزادی دارای سه طبقه آزادی برای انتخاب خدمات درمانی، آزادی برای انتخاب خدمات بهداشتی و پیشگیری، و آزادی برای انتخاب سازمان بیمه گر بود. درون مایه عدالت نیز دارای دو طبقه عدالت در دسترسی مالی و عدالت در دسترسی فیزیکی بود. طبقه عدالت در دسترسی فیزیکی خود دارای دو زیرطبقه دسترسی به خدمات بهداشتی و پیشگیری، و دسترسی به خدمات درمانی تخصصی و فوق تخصصی بود.
بر اساس یافته های مطالعه دو ارزش عدالت و آزادی به شیوه های مختلف در نظام سلامت مورد توجه قرار گرفته است اما هنوز با وضعیت ایده آل فاصله قابل ملاحظه ای دارد. به نظر می رسد التزام پایبندی مدیران نظام سلامت به اسناد بالادستی و یادگیری از تجارب سایر کشورها برای پیاده سازی مناسب آزادی و عدالت در سطوح مختلف نظام ضروری است.