ارزیابی نحوه مصرف دوز بالای متوتروکسات در یک مرکز درمانی سرطان در شمال ایران

متوتروکسات دارویی با ایندکس درمانی باریک و یکی از داروهای پرمصرف و پرعارضه در بخش های هماتولوژی-انکولوژی می باشد. دوز بالای متوتروکسات در لوکمی حاد لنفوبلاستیک، استئوسارکوما، لنفوم غیر هوچکین و لنفوم اولیه سیستم اعصاب مرکزی کاربرد دارد. پروفایل عوارض متوتروکسات به دوز آن وابسته است. هدف این مطالعه، بررسی نحوه مصرف و عوارض دوز بالای داروی متوترکسات در یک مرکز درمان سرطان در شمال ایران بود.
این مطالعه توصیفی-مقطعی از خرداد 1395 تا اردیبهشت 1396 در مرکز آموزشی-درمانی امام سجاد (ع) رامسر انجام شد. دوز بیش از mg/m2 500 متوتروکسات به عنوان دوز بالا در نظر گرفته شد. وضعیت هیدراتاسیون، ارزیابی عملکرد کلیوی و کبدی، آزمایشات خونی، ارزیابی pH ادرار، دوز و دفعات تجویز لکوورین، اندازه گیری سطح سرمی متوتروکسات و عوارض جانبی ارزیابی گردیدند.
44 مورد کموتراپی انجام شده با دوز بالای متوتروکسات برای لنفوم (30 مورد)، لوکمی حاد لنفوبلاستیک (هشت مورد) و استئوسارکوما (شش مورد) بررسی شد. در تمام بیماران، هیدراتاسیون با نرمال سالین همراه با ml 25 بی کربنات سدیم 8/4% انجام شد. در هیچ بیماری اندازه گیری pH ادراری انجام نشد. تعداد دفعات تجویز لکوورین 3/03±5/64 و دوز آن، mg/m2 1/7±17/6 هر شش ساعت بود. سطح سرمی متوتروکسات در هیچ بیماری اندازه گیری نشد.
جنبه های مثبت مشاهده شده شامل هیدراسیون خوب، تجویز بی کربنات و تجویز لکوورین در بیماران دریافت کننده دوز بالای متوتروکسات بوده، ولی اندازه گیری سطح سرمی متوتروکسات و نیز تجویز بی کربنات بر اساس pH ادراری در هیچ یک از بیماران انجام نشد.