تعیین ترکیب پذیری عمومی و خصوصی برای عملکرد علوفه و صفات زراعی یونجه (Medicago sativa L.) در تلاقی دی آلل

از جمله مهم ترین هدف های برنامه های بهنژادی یونجه، بهبود عملکرد علوفه و اجزای آن است. هشت توده محلی یا بوم جور (اکوتیپ) و رقم یونجه از مناطق مختلف آب و هوایی ایران و یک رقم خارجی برای بررسی ترکیب پذیری عمومی و خصوصی از نظر صفات، عملکرد علوفه خشک، ارتفاع، شمار ساقه، سرعت رشد دوباره و نسبت برگ به ساقه در یک طرح دی آلل 9 × 9 یک سویه بررسی شدند. در پاییز سال 1392، 36 دورگ F1 به همراه نه والد آن ها در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار، در مزرعه تحقیقاتی موسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر کرج کشت شدند. نتایج تجزیه وتحلیل دی آلل بر پایه روش دو از مدل B گریفینگ برای دو سال زراعی آزمایش (1394-1392) نشان داد، تفاوت معنی داری از نظر اثر ترکیب پذیری عمومی و خصوصی برای همه صفات وجود دارد. همچنین اثر متقابل ترکیب پذیری عمومی و خصوصی با سال برای صفت عملکرد ماده خشک و اثر متقابل ترکیب پذیری عمومی با محیط برای صفت نسبت برگ به ساقه مشاهده شد. نتایج این تحقیق نشان داد، دورگ (هیبرید) های قهاوند × نیک شهری و مهاجران × سیلوانه ترکیب پذیری خصوصی مثبت و معنی داری برای عملکرد ماده خشک علوفه و سرعت رشد دوباره دارند. درحالی که دورگ کوزره × یزدی افزون بر صفات عملکرد ماده خشک، ارتفاع و سرعت رشد دوباره، برای صفت نسبت برگ به ساقه نیز ترکیب پذیری خصوصی مثبت و معنی داری نشان داد. نتایج این بررسی نشان داد، امکان بهبود عملکرد یونجه و دیگر صفات از راه تلاقی بین بوم جور های یونجه وجود دارد.