اثرات دگرآسیبی عصاره آبی تلخه (Acroptilon repens L.) و سورگوم (Sorghum bicolor L.) بر شاخص های جوانه زنی و فعالیت آنزیمی برخی گیاهان زراعی و علفهای هرز

به منظور ارزیابی اثرات آللوپاتیک عصاره سورگوم و تلخه بر شاخص های جوانه زنی گندم، چغندرقند، سلمه تره و تاج خروس، آزمایشی به صورت فاکتوریل بر پایه طرح کاملا تصادفی با سه تکرار در دانشکده کشاورزی دانشگاه مراغه در سال 1395 اجرا شد. فاکتورها شامل عصاره آبی اندام هوایی تلخه و سورگوم و غلظت عصاره آبی (0، 5، 10 و 20 درصد حجمی) بودند. نتایج نشان داد که درصد و میزان جوانه زنی، طول ریشه چه و ساقه چه، وزن خشک ریشه چه، ساقه چه و وزن خشک گیاهچه گیاهان مورد مطالعه با افزایش غلظت عصاره سورگوم و تلخه کاهش معنی داری پیدا کردند. درصد جوانه زنی با عصاره تلخه 62/12 درصد بیشتر از عصاره سورگوم بود. علاوه بر این، اثر بازدارندگی عصاره سورگوم بر کاهش سرعت جوانه زنی علف های هرز بیشتر از تلخه بود. کاهش طول ریشه چه تاج خروس با کاربرد عصاره تلخه بیشتر از عصاره سورگوم بود. به طوری که، طول ریشه چه تاج خروس با کاربرد 20 درصد عصاره تلخه 13/73 درصد کاهش یافت. در میان گیاهان زراعی نیز طول ریشه چه چغندرقند با کاربرد عصاره تلخه 88/81 درصد نسبت به شاهد کاهش نشان داد. همچنین کاهش بنیه بذر در تمامی غلظت های سورگوم بیشتر از تلخه بود. با افزایش غلظت عصاره سورگوم، شاخص بنیه بذر سلمه تره و تاج خروس به ترتیب 36/83 و 15/87 درصد نسبت به شاهد کاهش نشان داد. علاوه بر این، کمترین طول ساقه چه و گیاهچه در علف های هرز سلمه تره و تاج خروس با کاربرد 20 درصد عصاره سورگوم و تلخه مشاهده شد. همچنین با افزایش غلظت عصاره تلخه و سورگوم، میزان فعالیت آنزیم های پراکسیداز و پلی فنل اکسیداز 65/53 و 78/10 درصد به ترتیب افزایش و کاهش یافتند. شاخص تحمل مشخص کرد که تاج خروس و سلمه تره حساسیت بیشتری به عصاره آبی سورگوم و تلخه دارند. بنابراین با توجه به اثر بازدارندگی عصاره آبی تلخه و سورگوم بر میزان جوانه زنی و قدرت گیاهچه، می توان از آن ها بهعنوان علف کش های طبیعی در کنترل علف های هرز استفاده کرد.