ارتباط ضریب رواناب لحظه ای با تراز سطح ایستابی و مکانیسم کاهش جریان در طول رودخانه (مطالعه موردی: حوضه عجب شیر)

امروزه کمبود آب و خشکسالی های پی درپی در کشور های خاورمیانه ازجمله ایران مشکلات زیادی را برای ساکنین این مناطق به وجود آورده است. مشکل خشک شدن دریاچه نمکی ارومیه و تبعات آن از مهم ترین مشکلات روز در صنعت منابع آب ایران و خاورمیانه است. از عوامل بحران دریاچه ارومیه، کاهش سهم جریان ورودی از رودخانه های منتهی به دریاچه در اثر برداشت بی رویه از منابع آب، در طی چند دهه گذشته است. ازآنجایی که سیستم آبخوان– رودخانه دو جزء لاینفک محسوب می شود، بنابراین بررسی ارتباط تغییرات ضریب رواناب رودخانه با تراز سطح ایستابی آبخوان برای پیش بینی رواناب امری ضروری است. در این مطالعه ارتباط ضریب رواناب لحظه ای (رویدادها) با تراز سطح ایستابی در دو ایستگاه هیدرومتری واقع بر ابتدا و انتهای رودخانه قلعه چای مشرف به دریاچه ارومیه بررسی شد. سپس مکانیسم خوردگی جریان (روند کاهش جریان) در طول پروفیل رودخانه به دلیل پایین رفتن تراز سطح ایستابی موردمطالعه قرار گرفت. نتایج این تحقیق ارتباط مستقیم بین ضریب رواناب و تراز سطح ایستابی را نشان داد. میزان ضریب همبستگی (R) بین این دو عامل برای ایستگاه ینگجه واقع در ابتدای رودخانه 9/0 و برای ایستگاه شیشوان که در انتهای رودخانه واقع شده همبستگی 84/0 مشاهده شد. بررسی روند خوردگی جریان در طول رودخانه نشان می دهد که حجم جریان کاسته شده رودخانه مذکور صرف اشباع شدن ناحیه انتقال (حدفاصل سطح ایستابی تا کف رودخانه) می شود.