پیامدهای اجتماعی و سیاسی نفوذ روسیه در سرزمین های شمالی ایران (میانه قرن های 19 و 20 میلادی)

به دنبال گسترش صنعت و تجارتدر اروپا و تشدید و گسترش آن در مشرق زمین، روسیه نیز، نمی خواست از این جریان عقب بماند. اگر چه ارتباط تجاری روسیه با ایران به دوران پیش از صفویه برمی گردد؛اما با توجه به طرح دستیابی به آب های آزاد (خلیج فارس) که از زمان «پتر کبیر» در دستور کار روسیه قرار داشت، از زمان قاجار طی عهدنامه های گلستان، ترکمن چایو آخال توانست مناطقی را از ایران جدا کند!. این سرزمین های جدا شده از ایران، به یکی از اصلی ترین مستعمرات روسیه تبدیل گردیدند! اما نفوذ روسیه در ایران به این مناطق محدود نماند و با تمام توان شروع به نفوذ اقتصادی، سیاسی و اجتماعی در دیگر مناطق شمالی ایران کرد! به طوری که گیلان تبدیل گردید به دروازه ی اقتصادی، سیاسی و اجتماعی ایران با روسیه و به تبع آن اروپا! این موضوعگذشته از پیامدهای منفی، پیامدهای مثبتی را به دنبال داشت مهاجرت اتباع ایرانی به روسیه و برعکس، گسترش اندیشه های آزادی خواهی در ایران، گسترش روحیه ی بیگانه ستیزی میان ایرانیان (جنبش جنگل) و اینکه انقلابیون ایران سلاح خود را از روسیه به ویژه قفقاز تهیه می کردند! اندیشه ی مدرن، تاسیس مدارس جدید و سوادآموزی حتی در میان دختران، جنبش تنباکو، مشروطه خواهی و...پیامدهای این ارتباط بودند.