بررسی گذرایی فعل های حرکتی در زبان فارسی

پژوهش حاضر به بررسی گذرایی افعال حرکتی زبان فارسی از دیدگاه زبان شناسی شناختی پرداخته است. به این منظور، داده های پژوهش بر اساس چهارچوب نظری تالمی (2000) تحلیل شده و مولفه های حرکت در این افعال بررسی شده اند. روش تحقیق توصیفی- تحلیلی است. پژوهش پیش رو، شامل 219 فعل حرکتی فارسی نو از پایگاه داده های زبان فارسی و سایت آنلاین روزنامه همشهری است. از میان این فعل ها، 126 مورد ناگذر و 63 مورد گذرا بوده اند. بر مبنای هدف اصلی پژوهش، این سوال مطرح می شود که چه تفاوتی میان پیکر و زمینه در رویدادهای گذرا و ناگذر وجود دارد. معیار تعیین گذرایی پیروی از الگوی «گروه اسمی 1، فعل گذرا، گروه اسمی 2» است. تمرکز اصلی پژوهش بر دو مولفه اصلی همراه حرکت، یعنی پیکر و زمینه در ساخت های گذرا و ناگذر است. در زبان فارسی، مفعول معمولا بنا بر مختصات معنایی فعل، نقطه ارجاع یا مسیر را به تصویر می کشد و در موردهای سببی، مفعول همان پیکری است که جابه جایی را انجام می دهد. افزون بر این، در ساخت های ناگذر معلوم، فاعل همان پیکر است و فعل ناگذر تغییر مکان یا رسیدن به موقعیت جدید را نمایان می کند. در این نمونه ها اغلب، زمینه از طریق یک گروه حرف اضافه ای نشان داده می شود.