بیماری های دندان و روش های درمانی آن در تمدن اسلامی

دانش دندان پزشکی در تمدن اسلامی رشته ای مستقل از پزشکی محسوب نمی شد. پزشکان اسلامی درباره طبیعت دندان، بیماری ها، علل و راه های درمان آن بررسی های بسیاری انجام دادند. آنان بیماری های مختلف دندان را تحت عناوین متنوعی مانند پوسیدگی، تغییر اندازه و رنگ، شکستگی، ساییدگی، سوراخ شدن، کرم خوردگی، کندی و لق شدن دندان به طور دقیق توصیف کرده، کوشیدند علل ایجاد هر یک را توضیح دهند.
این پژوهش مبتنی بر متون کهن پزشکی انجام گرفته است. مهمترین این منابع عبارتند از: فردوس الحکمه ابن ربن طبری، قانون ابن سینا، کامل الصناعه علی بن عباس مجوسی و الحاوی رازی. در کنار آن از آثار جرجانی و معالجات البقراطیه احمد طبری و پزشکان مسلمان تا آغاز دوره ی صفویه(حک:9071135ق) نیز استفاده شده است. با این حال مطالب دست اول در چهار منبع نخست یافت می شود. روش پژوهش در این مقاله به صورت توصیفی است و در ادامه تلاش نویسندگان آن بود که یافته ها و دستاوردهای دندان پزشکی مسلمانان را با دندان پزشکی نوین -تا حد امکان- مطابقت دهند.
پزشکان مسلمان پیشگیری از بیماری را بر درمان مقدم می دانستند؛ بنابراین توصیه به کاربرد دهان شویه، مسواک کردن، نخوردن برخی از مواد خوارکی مانند ترشی ها، شیرینی ها، خوردنی های بسیار سرد و گرم، مالیدن روغن بر دندانها به جهت حفظ سلامتی و ارتقای بهداشت دهان و دندان بوده است. به باور پزشکان مسلمان بسیاری از بیماری های دندان، معلول طبع آدمی و رطوبت لثه است، ازاین رو داروهایی برای تغییر مزاج و خشک کردن لثه تجویز می کردند. روش های درمانی تجویز دارو، بادکش گذاشتن، داغ گذاری بر روی دندان، حجامت، فصد بود که داروها به روش جویدنی یا داروهایی ساختنی که بر دندان چسبانده می شد، مالیدنی و مضمضه کردن استفاده می شد. علاوه بر کاربرد دارو، پزشکان از ابزارهای خاص دندان چزشکی برای مداوا استفاده می کردند. پرکردن دندان، ترمیم دندان های پوسیده و شکسته، سفت کردن دندان های لق شده و جرم گیری از جمله روش های معمول برای مداوای دندان بود.
شیوه ی پیشگیری و مداوای دندانهای ناسالم در طب سنتی که با تجویز داروهای گیاهی و حیوانی بود، به شناسایی گیاهان دارویی و اثربخشی آنها در درمان بیماری ها دلالت دارد. بنابراین روش طبابت و داروهای کاربردی پس از تایید می تواند در دندان پزشکی نوین مورد استفاده قرار گیرد