اقتصاد معیشتی شمال غرب ایران در عصر آهن: مطالعه موردی تپه حسنلو

شمال غرب ایران به عنوان یکی از مناطق کلیدی در مطالعات باستان شناسی به ویژه در عصر آهن و آغاز حکومت ها مورد توجه باستان شناسان مختلف بوده است. تپه حسنلو به سبب کاوش های گسترده و توالی گاهنگاری موجود در آن ازجمله مهم ترین محوطه های منطقه است که مطالعات به نسبت کاملی روی مواد فرهنگی مختلف آن به انجام رسیده است. پیش از این، مطالعات جامعی روی بازمانده های استخوانی حیوانی حسنلو انجام نشده بود و در این نوشتار به نتایج حاصل از مطالعات جدید باستان جانورشناسی در این محوطه پرداخته شده است. بقایای جانوری حاصل از کاوش سال های 1970، 1972 و 1974 در حسنلو که در بخش استخوان شناسی موزه ملی ایران نگهداری می شوند، مورد تحقیق قرار گرفته اند. هدف از نوشتار حاضر، شناسایی روند اقتصاد زیستی و الگوهای معیشتی در عصر آهن تپه حسنلو است. برای درک تحولات و تغییرات به وجودآمده در نظام معیشتی عصر آهن، بقایای استخوانی حیوانی دوره مفرغ میانه و جدید و دوران تاریخی (هخامنشی، سلوکی، اشکانی) نیز مورد بررسی قرار گرفته اند. در نتیجه مطالعات انجام شده، حسنلو در تمام دوره های مذکور، دامپروری پیشرفته داشته و گاو، گوسفند و بز اهلی اصلی ترین منبع مصرفی آنها بوده و اسب سانان نیز به میزان چشم گیری به ویژه در عصر آهن پرورش داده شده اند. چنین الگویی همچنین در محوطه های همزمان در شمال غرب ایران نظیر هفتوان تپه و دینخواه تپه نیز شناسایی شده است.