نقش رسانه ها در فرایند توسعه: با تمرکز بر روی رسانه ها و انتشارات

در این مقاله با مراجعه به ادبیات کلاسیک، مفهوم توسعه و مراحل تکامل آن از بدو پیدایش تا به امروز مرور شده است. مقاله در نهایت به این نتیجه رسیده است که توسعه، مفهومی جامع شامل ابعاد اجتماعی، فرهنگی، سیاسی و اقتصادی است که تنها با تحول در بینش و نگرش افراد در یک جامعه محقق خواهد شد. این بدان معنی است که برخلاف تصور رایج، توسعه منحصر به اقتصاد نیست بلکه یک فرایند تربیتی در انسان است که به پروش انسان های توسعه یافته در جامعه منجر خواهد شد. آنگاه یکی از نمودهای چنین فرآیندی رشد و پیشرفت اقتصادی و رفاه خواهد بود. بنابراین، برای نیل به توسعه لازم است نگرش افراد به خصوص افراد تاثیرگذار در جامعه نسبت به انسان، حیات مادی و جایگاه انسان در این جهان تغییر یابد. به عبارت دیگر، توسعه یافتگی یک تحول اخلاقی و تربیتی و بنابراین یک فرایند نرم افزاری در حیطه ی اندیشه و نگرش انسان هاست نه تحولی سخت افزاری صرفا در محدوده ی اقتصاد؛ لذا در این مرحله از فرایند توسعه، علم اقتصاد نقش اصلی را به عهده ندارد بلکه عمدتا علومی که نتایج مطالعاتشان بر تربیت، شخصیت و بینش افراد تاثیرگذار است نقش اساسی دارند. علومی همچون علوم دینی، فلسفه، ادیبات، جامعه شناسی، مردم شناسی و روانشناسی نقش پررنگ تری در فرایند توسعه دارند. اگر این مفهوم از توسعه را بپذیریم، برای نیل به آن باید تلاش شود تا افراد و نگرش های غیر توسعه ای یا ضد توسعه ای آنها به بینش های توسعه ای تبدیل شوند. به عبارت دیگر، انسان های توسعه نیافته به انسان های توسعه یافته تبدیل شوند. بدون تردید در تمام مراحل توسعه، رسانه های ارتباط جمعی و سایر ابزار تاثیرگذار بر بینش و نگرش افراد جامعه نقش منحصر به فرد و بی بدیل دارند. به عبارت دیگر، برای نیل به تربیت، توسعه راهی جز توسل و تمرکز بر رسانه های ارتباط جمعی که تنها ابزار گسترش و تسریع تربیت توسعه اند وجود ندارد.