واکاوی بداء از دیدگاه فریقین با نگاهی به آیات و روایات

مساله «بداء» از جمله مسایلی است که علمای مذاهب اسلامی در مورد آن دیدگاه های مختلفی دارند. این مسئله از ویژگی های تفکر شیعی و متاثر از نصوص دینی است. از نظر شیعه، اعمال انسان در سرنوشتش تاثیر گذار است و خداوند براساس اعمال صالح یا ناصالح وی، تقدیرش را تغییر می دهد. برخلاف یهود که دست خدا را از هرگونه تغییر و تبدیل بسته می دانند. در اهمیت مبحث «بداء» همین بس که امام صادق می فرماید: «ما عبد الله بشی ء مثل البداء» از اینرو راقمان این سطور درصددند به روش توصیفی- تحلیلی به تبیین هرچه بیشتر این موضوع بپردازند. به همین منظور پس از مفهوم شناسی واژه «بداء» و ذکر تفاوت آن با نسخ، به بررسی دیدگاه مفسران و علمای اهل تسنن پیرامون بداء پرداخته و ضمن نقل اقوال مشهور، دلایل شیعه بر اثبات بداء و اتهامات علیه شیعه را نیز مطرح نموده و با استدلالات عقلی و نقلی شیعه را از تهمت های ناروای مخالفان مبرا ساخته است. بنابراین از نگاه مسلمانان هر نوع تحول و دگرگونی تحت قدرت و سیطره تدبیر خداوند بزرگ قرار دارد و قدرت خدای سبحان علی الاطلاق نافذ است و کسی توان ممانعت از تحقق آن را ندارد. قرآن کریم که کتاب جامع و جاویدان برای هدایت است، نیز در آیاتی چند بر آن تصریح نموده است.