هدایت تحصیلی در نظام آموزش و پرورش ایران: تجارب عملی و چالش های پایدار

تجارب عملی اجرای برنامه های هدایت تحصیلی، در طول بیش از نیم قرن، در گزارشهای پژوهشی انعکاس یافته است. از مطالعه پژوهشهای انجام شده می توان دریافت که برنامه های هدایت تحصیلی در کشور ما با فراز و نشیبهای بسیار همراه بوده است. این برنامه ها به طور شایسته اجرا نشده و اهداف و مقاصد اصلی آن تحقق نیافته است.
هدف از نگارش این مقاله، ارائه تصویری از برنامه های هدایت تحصیلی در نظام رسمی آموزش و پرورش ایران و تصریح کاستی ها و اختلالهای نظام هدایت تحصیلی است. برای تدوین این مقاله، بیش از 50 گزارش پژوهشی ناظر بر برنامه های هدایت تحصیلی و نیز ادبیات و تحلیلهای انعکاس یافته در رسانه های عمومی مطالعه شد و روش سنتز پژوهی برای مرور ادبیات و طبقه بندی مضامین به کار گرفته شد. تجارب ناظر بر اجرای برنامه های هدایت تحصیلی در طول نزدیک به نیم قرن موردتوجه قرار گرفته و برنامه های هدایت تحصیلی با نگاهی کاستی جویانه، مورد تحلیل قرار گرفت. چالشها و عوامل بازدارنده موفقیت برنامه های هدایت تحصیلی در ایران مورد بررسی قرار گرفته و پیشنهادهایی برای رفع موانع ارائه شد. ایجاد بستر مناسب، تصریح نیازها و امکانات جامعه، ارتقای سطح دانش و مهارت حرفه ای مشاوران، تلاش مداوم و اهتمام جدی برای شناخت و راهنمایی دانش آموزان از آغاز تحصیلات تا مرحله کسب صلاحیت «خودرهبری» و استمرار در انجام دادن پژوهش و ارزشیابی اقدامها و برنامه ها، عواملی هستند که می توانند به بهگشت برنامه هدایت تحصیلی کمک کنند.