بررسی و مقایسه سبک های فرزندپروری از دیدگاه اسلام و دانشمندان غربی

بشر امروزی با وجود انواع پیشرفت ها، به علت انحرافات اخلاقی و تربیتی، گرفتار بحران و نابسامانی هایی فراوان شده است که حاکی از به کار نگرفتن نظام تعلیم و تربیت صحیح است. انسان استعداد رسیدن به قرب الهی را دارد و این امر با تربیت حقیقی امکان پذیر است. «خانواده» از عوامل مهم و بسیار موثر در تربیت انسان است که هم به لحاظ زمانی و هم به لحاظ کیفیت تاثیر، مهم ترین محیط برای شکوفایی استعدادهای مختلف فرزند است. روابط والدین با فرزندان در محیط خانواده، عنصری اساسی برای رشد و تربیت فرزندان در تمام ابعاد وجودی آنان است. در علم روان شناسی، فرزندپروری به شیوه غالب بر تربیت فرزند از سوی والدین تاکید می کند که متاثر از عوامل فرهنگی، اجتماعی، سیاسی و اقتصادی است. در کشورهای غربی، تحقیقاتی گسترده در مورد سبک های فرزندپروری و آثار آن صورت گرفته و بر اساس آن ها، چهار سبک فرزندپروری مطرح شده است که عبارت اند از: فرزندپروری مقتدرانه، فرزندپروری مستبدانه، فرزندپروری سهل گیرانه و فرزندپروری مسامحه کارانه. این طبقه بندی، مبتنی بر پاسخ دهی و تقاضاهای والدین صورت گرفته است. هر یک از سبک های فرزندپروری با بروز و نگهداری رفتارها و ویژگی های فرزندان رابطه دارد؛ برای مثال «عزت نفس بسیار» «پیشرفت تحصیلی» و «کفایت های اجتماعی» از جمله متغیرهایی هستند که با فرزندپروری مقتدرانه رابطه دارند. همچنین مشکلات رفتاری، افسردگی و سایر مشکلات روان شناختی با فرزندپروری مسامحه کارانه مرتبط است. در متون اسلامی نیز به طور جامع به شیوه های تربیت فرزند اشاره شده است. از دیدگاه دین مقدس اسلام، مسئولیت اصلی فرزندپروری به عهده پدر و مادر است و آنان باید برای آموزش و تربیت فرزندان بهترین شیوه ها را به کار گیرند. با توجه به اینکه پژوهش های مربوط به فرزندپروری غالبا در کشورهای غربی صورت گرفته و با توجه به اهمیت والای فرزندپروری و تاثیرپذیری آن از مسائل فرهنگی و اجتماعی در قرن کنونی، مقاله حاضر با هدف بررسی و مقایسه سبک های فرزندپروری از دیدگاه دانشمندان غربی و دیدگاه اسلامی به روش توصیفی- تحلیلی از طریق بررسی منابع کتابخانه ای به انجام رسیده است. نتایج این پژوهش نشان داد که از میان روش های غربی تربیت فرزند (مطابق با نظریه بامریند)، سبک فرزندپروری مقتدرانه نزدیک ترین روش به روش تربیتی مسئولانه در اسلام است و سبک های فرزندپروری سهل گیرانه و مسامحه کارانه به مثابه سبک های ناسالم از نظر اسلام است. ازاین رو می توان گفت که سبک فرزندپروری مسئولانه، بهترین روش فرزندپروری از دیدگاه اسلامی و مشابه با سبک تربیتی مقتدرانه از دیدگاه غربی است. بااین وجود، کاستی هایی در روش تربیتی مقتدرانه وجود دارد که در روش تربیتی مسئولانه یافت نمی شود، به طوری که روش تربیتی مسئولانه در راستای هدف نهایی تربیت انسان قرار دارد و بر مبنای توحیدمداری و ولایت مداری و محبت معصومان تنظیم شده است.